Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 27 kwietnia 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych – dalej r.p.s. bhp spawalnicze określa wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach spawalniczych obejmujących spawanie, napawanie, lutowanie, zgrzewanie i cięcie termiczne metali i tworzyw termoplastycznych.
W § 3 r.p.s. wskazano definicję kwalifikacji spawalniczych. Poprzez kwalifikacje spawalnicze należy rozumieć ukończenie odpowiedniego przeszkolenia teoretycznego i praktycznego w zakresie spawalnictwa, potwierdzone egzaminem oraz dokumentem upoważniającym do wykonywania prac spawalniczych.
Zgodnie z § 27 r.p.s. prace spawalnicze powinny być wykonywane przez osoby posiadające „Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia” albo „Świadectwo egzaminu spawacza” lub „Książkę spawacza”, wystawiane w trybie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach, z uwzględnieniem przepisu § 28 r.p.s.
W § 28 r.p.s. bhp spawalnicze wskazano, że osoby wykonujące ręczne cięcie termiczne, zgrzewanie, ręczne lutowanie oraz zmechanizowane i automatyczne wykonywanie prac spawalniczych powinny wykazać się co najmniej zaświadczeniem o ukończeniu szkolenia w zakresie określonym w odrębnych przepisach i Polskich Normach.
W Polsce uprawnienia spawaczom nadają Instytut Spawalnictwa w Gliwicach lub Urząd Dozoru Technicznego.
Uprawnienia spawacze otrzymują podczas egzaminu kwalifikacyjnego przeprowadzanego w zależności od rodzaju spawanego materiału, wg wskazanych norm:
1.PN-EN 287-1:2014-02 Egzamin kwalifikacyjny spawaczy – Spawanie – Część 1: Stale
2.PN-EN ISO 9606-2:2007 Egzamin kwalifikacyjny spawaczy – Spawanie – Część 2: Aluminium i stopy aluminium.
3.PN-EN ISO 9606-3:2001 Egzaminowanie spawaczy – Spawanie – Część 3: Miedź i stopy miedzi
4.PN-EN ISO 9606-4:2001 Egzaminowanie spawaczy – Spawanie – Część 4: Nikiel i stopy niklu
5.PN-EN ISO 9606-5:2002 Egzaminowanie spawaczy –
Spawanie – Część 5: Tytan i stopy tytanu, cyrkon i stopy cyrkonu
Przykład
Czy kwalifikacje spawalnicze są nadawane na konkretny okres czy bezterminowo?
Osoby, które ukończą kurs spawacza otrzymują „Książkę spawacza” (osoby, które nie posiadają książki spawacza), pozostałe wpis do książki oraz „Świadectwo Egzaminu” według PN-EN 287-1 lub PN-EN ISO 9606.
Zakres uprawnień ujęty jest na „Świadectwie egzaminacyjnym” spawacza. Uprawnienia spawalnicze ważne są dwa lata pod warunkiem, że spawacz wykonuje prace spawalnicze na bieżąco.
Książka spawacza wraz z certyfikatem (świadectwem egzaminu spawacza) upoważnia jej właściciela do pracy w charakterze spawacza w zakresie uzyskanych uprawnień.
Pracodawca przy wykonywaniu prac spawalniczych ma obowiązek wydać pisemne pozwolenie na wykonywanie prac spawalniczych przez danego pracownika, gdyż prace spawalnicze są traktowane jako jeden z rodzajów prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, przez które należy rozumieć prace remontowo-budowlane związane z użyciem otwartego ognia, cięciem z wytwarzaniem iskier mechanicznych i spawaniem, prowadzone wewnątrz lub na dachach obiektów, na przyległych do nich terenach oraz placach składowych, a także prace remontowo-budowlane wykonywane w strefach zagrożonych wybuchem.
O pracach niebezpiecznych pod względem pożarowym jest mowa w § 2 ust. 1 pkt 4 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów – dalej r.o.p.b przeciwpozarowa budynków
Zgodnie z § 36 ust. 1 i 2 r.o.p.b. przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, mogących powodować bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania pożaru lub wybuchu, właściciel, zarządca lub użytkownik obiektu:
1.ocenia zagrożenie pożarowe w miejscu, w którym prace będą wykonywane,
2.ustala rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do powstania i rozprzestrzeniania się pożaru lub wybuchu,
3.wskazuje osoby odpowiedzialne za odpowiednie przygotowanie miejsca pracy, za przebieg oraz zabezpieczenie miejsca po zakończeniu pracy,
4.zapewnia wykonywanie prac wyłącznie przez osoby do tego upoważnione, posiadające odpowiednie kwalifikacje,
5.zaznajamia osoby wykonujące prace z zagrożeniami pożarowymi występującymi w rejonie wykonywania prac oraz z przedsięwzięciami mającymi na celu niedopuszczenie do powstania pożaru lub wybuchu.
Przy wykonywaniu prac, o których mowa powyżej, należy:
1.zabezpieczyć przed zapaleniem materiały palne występujące w miejscu wykonywania prac oraz w rejonach przyległych, w tym również elementy konstrukcji budynku i znajdujące się w nim instalacje techniczne,
2.prowadzić prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach lub przy urządzeniach zagrożonych wybuchem lub w pomieszczeniach, w których wcześniej wykonywano inne prace związane z użyciem łatwo palnych cieczy lub palnych gazów, jedynie wtedy, gdy stężenie par cieczy lub gazów w mieszaninie z powietrzem w miejscu wykonywania prac nie przekracza 10% ich dolnej granicy wybuchowości,
3.mieć w miejscu wykonywania prac sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł pożaru,
4.po zakończeniu prac poddać kontroli miejsce, w którym prace były wykonywane, oraz rejony przyległe,
5.używać do wykonywania prac wyłącznie sprzętu sprawnego technicznie i zabezpieczonego przed możliwością wywołania pożaru.
