Drabiny

Poniżej zamieszczone są przykładowo wybrane informacje podawane przez producentów w dokumentacji, w przypadku stosowania drabin przenośnych i stałych:

– dla użytkowników profesjonalnych wymagana jest regularna okresowa kontrola drabin oraz ich mechanizmów;

– mechanizmy samozaciskowe zabezpieczające przed upadkiem z wysokości muszą być badane przez kompetentną osobę przynajmniej raz do roku i po każdym upadku, zgodnie z odpowiednimi instrukcjami dla mechanizmów samozaciskowych;

– kontrola powinna być przeprowadzana przez osoby przeszkolone przez producenta drabiny oraz wg instrukcji producenta;

– informację o kompetentnej osobie powinien podać sprzedawca;

– drabin nie wolno przedłużać ani naprawiać ;

– uszkodzonych części nie wolno stosować ani naprawiać, lecz należy je wymienić na nowe;

– drabiny, które zostały mechanicznie uszkodzone, np. w czasie upadku z wysokości, należy wymienić na nowe;

– wszystkie mechaniczne części drabin, a przede wszystkim przeguby w drabinach przegubowych, należy utrzymywać w czystości.

Według jednego z producentów, kompetentną osobą do wykonania przeglądu i naprawy drabiny jest osoba, która jest dobrze obeznana z zaleceniami i instrukcjami producenta dotyczącymi produkowanych drabin oraz potrafi zidentyfikować istniejące i dające się przewidzieć zagrożenia (usterki) w jakimkolwiek elemencie systemu zabezpieczającego przed upadkiem z wysokości ludzi, a także która posiada odpowiednie uprawnienia do podejmowania właściwych środków dla wyeliminowania lub kontroli zagrożeń.

Niezależnie od przeglądów okresowych, należy dokonywać przeglądów drabin każdego dnia, przed rozpoczęciem pracy.

Przykładowy zakres takiego przeglądu:

– sprawdzenie wzrokowe, czy drabina nie jest uszkodzona i jest bezpieczna do użycia; sprawdzenie funkcjonowania elementów (np. przegubów w drabinach przegubowych);

– sprawdzenie czy nie są uszkodzone stopy i szczeble drabiny;

– sprawdzenie czy właściwe jest wyprofilowanie stóp drabiny, w celu zagwarantowania stabilności drabiny;

– czy wszystkie sekcje drabiny są w jednej osi;

– czy są, i czy są właściwie zamontowane śruby i połączenia śrubowe wsporników konstrukcji, w złączach sekcji i przy ogranicznikach krańcowych, czy są pewnie dokręcone i zabezpieczone przed poluzowaniem się;

– czy są i czy nie są uszkodzone zabezpieczenia przed rozsuwaniem się drabiny rozstawnej.

Jakie oznaczenia powinny znaleźć się na drabinie, aby uznać ja za bezpieczną?

Oznaczenie, które powinno znaleźć się na drabinie, aby uznać ja za bezpieczną, powinno być umieszczone na drabinie w postaci trwałego oznakowania zawierającego:

– nazwę producenta/dostawcy drabiny,

– oznakowanie znakiem „EN 131”,

– rodzaj drabiny,

– maksymalne obciążenie

– rok i miesiąc wykonania i/lub numer serii,

– oznaczenie nachylenia drabiny, jeżeli to nie wynika z rodzaju budowy,

Powyższe wymagania mają swe źródło w:

1. normie PN-EN 131-2 Drabiny – Wymagania i badania oraz oznakowanie, gdzie ustalono wymagania ogólne materiałów konstrukcyjnych, takich jak:

stop aluminium, stal, tworzywa sztuczne, drewno, służących do produkcji drabin przenośnych ogólnego przeznaczenia.

Dla drewna, ze względu na jego niejednorodność, ustalono wymagania specjalne dotyczące gatunku, uszkodzeń, zabarwienia, sęków, pęcherzy żywicznych, pęknięć, skrętu i odchyleń włókien, wilgotności, średniej szerokości pierścienia przyrostu rocznego.

Osobno określono wymagania dotyczące drewna warstwowego i stosowanych klejów.

Określono wymagania związane z projektowaniem i wykańczaniem powierzchni drabin.

Przedstawiono wymagania szczegółowe dotyczące przegubów (zawiasów), zabezpieczeń rozstawu, szczebli/stopni, podestów, urządzeń przeciwpoślizgowych, urządzeń oporowych/urządzeń blokujących, lin.

Podano sposób znakowania drabin 2. § 50 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, w którym wskazano, że stosowane w zakładach pracy drabiny przenośne powinny spełniać wymagania określone w Polskich Normach.

Wypadek z użyciem drabiny

Opis wypadku.

Pracownik po zakończeniu pracy na rusztowaniu „Warszawskim” zamierzał zejść z rusztowania, po drabinie na plac. Po wejściu na drabinę, pośliznął się na jej pierwszym od góry szczeblu i spadł na betonową posadzkę.

Nie był zabezpieczony przed upadkiem z wysokości. W wyniku upadku doznał częściowego paraliżu.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.), dalej k.p., w art. 237^11a, w § 1  dz-u-2020-1320-t-j-kodeks-pracy zobowiązuje pracodawcę do konsultowania z pracownikami lub ich przedstawicielami wszystkich działań związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy, a w tym również przydzielanie pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego.

Sposoby prowadzenia konsultacji opisane są w k.p. w Rozdziale XI „Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy”.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), dalej r.o.b.h.p., w § 105

  dz-u-2003-169-1650-t-j-ogolne-przepisy-2 określa pracę na wysokości jako pracę wykonywaną na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. Do pracy na wysokości r.o.b.h.p. nie zalicza pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:

1) osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi;

2) wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.

W § 106. r.o.b.h.p.   dz-u-2003-169-1650-t-j-ogolne-przepisy-2 wymaga, aby na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub służących jako przejścia, były zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m., a pomiędzy poręczą i krawężnikiem była umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta była wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.

Jeżeli ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości zastosowanie balustrad, jest niemożliwe, np. przy pracy na drabinach, powinny być stosowane inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy.

Do zabezpieczenia prac na drabinach, klamrach, rusztowaniach i pomostach roboczych odnosi się § 108 r.o.b.h.p   dz-u-2003-169-1650-t-j-ogolne-przepisy-2

Zgodnie z przepisami § 108 r.o.b.h.p. przy pracach na: drabinach, klamrach, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi niewymagających od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zapewnić, aby:

1) drabiny, klamry, rusztowania, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie;

2) pomost roboczy spełniał stępujące wymagania:

a) powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi i niezbędnych materiałów,

b) podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu,

c) w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje o wielkości dopuszczalnego obciążenia.

Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.), dalej r.m.w.m    dz-u-2002-191-1596-minimalne-wymagania-1 również odnosi się do tymczasowej pracy na drabinie.

Przepisy § 8a–8e stanowią m.in.: jeżeli tymczasowa praca na wysokości nie może być wykonana w sposób bezpieczny i zgodnie z warunkami ergonomicznymi z odpowiedniej powierzchni, wówczas:

-należy dokonać wyboru odpowiedniego sprzętu roboczego, który zapewni bezpieczne warunki pracy;

-należy zapewnić pierwszeństwo stosowania środków ochrony zbiorowej nad środkami ochrony indywidualnej;

-parametry sprzętu, muszą być dostosowane do charakteru wykonywanej pracy, dających się przewidzieć obciążeń oraz zapewniać bezpieczne przemieszczanie się pracowników;

-należy dokonać wyboru najbardziej odpowiednich środków umożliwiających bezpieczny dostęp do miejsc tymczasowej pracy na wysokości, stosownie do różnicy wysokości i częstości jej pokonywania oraz czasu trwania użytkowania tych środków; wybrany sprzęt roboczy, w tym środki zabezpieczające pracownika przed upadkiem z wysokości powinny umożliwiać ewakuację pracowników w przypadku wystąpienia niebezpieczeństwa;

-przejście między środkami umożliwiającymi bezpieczny dostęp do miejsc tymczasowej pracy na wysokości i platformami, pomostami lub kładkami w obu ich kierunkach nie może stwarzać dla pracowników dodatkowego ryzyka upadku.

Tymczasowa praca na wysokości może być wykonywana tylko wtedy, gdy warunki pogodowe nie zagrażają bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników. W zależności od rodzaju sprzętu roboczego, który zapewni bezpieczne warunki pracy, pracodawca powinien zastosować: właściwe środki mające na celu zminimalizowanie ryzyka pracowników, związanego ze stosowaniem tego sprzętu; jeśli to konieczne, odpowiednie rozwiązania w celu zainstalowania zabezpieczeń zapobiegających upadkom pracowników wykonujących pracę na wysokości.

Środki ochrony zbiorowej zapobiegające upadkom mogą mieć przerwy jedynie w miejscach wejścia lub zejścia z drabin lub schodów.

Gdy wykonanie szczególnego zadania wymaga czasowego usunięcia środka ochrony zbiorowej zapobiegającego upadkom, wówczas:

-muszą zostać zastosowane zastępcze, skuteczne środki ochronne; zadanie nie może być realizowane, dopóki takie środki nie zostaną zastosowane;

-natychmiast po całkowitym lub częściowym zakończeniu danego zadania środki ochrony zbiorowej zapobiegające upadkom muszą zostać ponownie zainstalowane.

Do pracy na wysokości mogą być wykorzystywane drabiny jako stanowiska robocze, jedynie w warunkach, w których, wykorzystanie innego, bardziej bezpiecznego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione z powodu niskiego poziomu ryzyka i krótkotrwałego ich wykorzystania albo istniejących okoliczności, których pracodawca nie może zmienić.

Drabiny:

1) muszą być tak ustawione, aby zapewnić ich stateczność w trakcie użytkowania;

2) przenośne muszą opierać się na stabilnym, trwałym, posiadającym odpowiednie wymiary, nieruchomym podłożu w taki sposób, aby szczeble pozostawały w pozycji poziomej oraz były zabezpieczone przed przemieszczaniem, zanim będą użytkowane;

3) zawieszane muszą być zaczepione w bezpieczny sposób, tak aby zapobiec, z wyjątkiem drabin linowych, ich przemieszczaniu lub bujaniu;

4) używane jako środki dostępu muszą być dostatecznie długie, tak aby wystarczająco wystawały ponad platformę dostępu, chyba że zostały zastosowane inne środki zapewniające pewne uchwycenie poręczy;

5) wieloczęściowe łączone lub wysuwane muszą być używane w taki sposób, aby zapobiec przemieszczaniu się ich różnych części względem siebie;

6) przejezdne przed ich użyciem muszą być pewnie unieruchomione.

Drabiny muszą być używane w taki sposób, aby:

1) przez cały czas była zapewniona możliwość bezpiecznego uchwycenia poręczy i wsparcia pracowników;

2) szczególnie, jeśli ładunek ma zostać ręcznie przeniesiony na drabinie, nie może to przeszkadzać pracownikowi w bezpiecznym trzymaniu się poręczy. Przenośne drabiny muszą być zabezpieczone przed przemieszczaniem się w trakcie ich użytkowania za pomocą urządzeń przeciwpoślizgowych przy górnych lub dolnych końcach podłużnic albo poprzez inne rozwiązania o równoważnej skuteczności.

Kolejnym przepisem odnoszącym się do pracy na wysokości, w tym z użyciem drabin, jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401), dalej r.b.r.b   dz-u-2003-47-401-bezpieczenstwo-i-higiena-1, szczególnie zawarte w Rozdziale 9 „Roboty na wysokości”.

W § 139 r.b.r.b. wymagane jest, aby w przypadku gdy zachodzi konieczność przemieszczania stanowiska pracy w pionie, linka bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa była zamocowana do prowadnicy pionowej za pomocą urządzenia samohamującego.

Długość linki bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa nie powinna być większa niż 1,5 m.

W § 140 r.b.r.b. stanowi, iż amortyzatory spadania nie są wymagane, jeżeli linki asekuracyjne są mocowane do linek urządzeń samohamujących, ograniczających wystąpienie siły dynamicznej w momencie spadania, zwłaszcza aparatów bezpieczeństwa lub pasów bezwładnościowych.

W § 141 r.b.r.b. wymaga, aby drabina bez pałąków, której długość przekracza 4 m, przed podniesieniem lub zamontowaniem była wyposażona w prowadnicę pionową, umożliwiającą założenie urządzenia samohamującego, połączonego z linką bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa.

Prowadnica pionowa z urządzeniem samohamującym może być zamocowana na wznoszonej konstrukcji drabiny, na klamrach lub szczeblach, w odległości od osi drabiny nie większej niż 0,4 m.

Czy drabina włazowa do zbiornika stalowego o głębokości 7 m, lub komory oczyszczalni ścieków powinna być wyposażona w kabłąki ochronne ?

Zejście po stałej drabinie do komory, zbiornika lub studni  jest krótkotrwałą pracą związaną z przemieszczaniem się pracownika na wysokości, podobnie jak wejście i zejście po stałej drabinie na dach lub z dachu budynku, zawierającą jednak dodatkowe zagrożenia związane z miejscem pracy i środowiskiem pracy.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.b.h.p.,

 dz-u-2003-169-1650-t-j-ogolne-przepisy-2 praca na wysokości zaliczana jest do prac szczególnie niebezpiecznych, w związku z czym podlega specjalnym procedurom określonym w r.b.h.p.

Przede wszystkim, podczas czynności schodzenia i wychodzenia pracownik powinien być zabezpieczony przed upadkiem z wysokości.

Są różne sposoby zabezpieczenia pracownika przed upadkiem z wysokości podczas przemieszczania się po drabinie:

-tylne pałąki (kabłąki) zabezpieczające zamocowane na stałej drabinie,

-szelki bezpieczeństwa z linką asekuracyjną,

-urządzenia samohamujące montowane na szynach lub podłużnicach drabin,

-urządzenia mechaniczne lub ręczne służące do opuszczania pracownika do komory lub studni i wydobywania go z komory lub studni.

Kabłąki, których dotyczy pytanie, mogą być stosowane na drabinach na otwartej przestrzeni lub w pomieszczeniach.

Nie mogą jednak być stosowane na drabinach prowadzących do komór, zbiorników lub studni, do których jest utrudnione i ograniczone wejście.

W tym wypadku należy stosować inne, np. wymienione wyżej, lub dobrane indywidualnie zabezpieczenia pracy podczas przemieszczania się na drabinie.

Przy głębokości 7 m najbardziej korzystne i bezpieczne powinny być urządzenia samohamujące, do których pracownik przypina się poprzez linkę szelek bezpieczeństwa.

Powyższe rozwiązania przyjmuje się pomimo braku w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy zakazu montowania tylnych zabezpieczeń, kabłąków na stałych drabinach prowadzących do komór, w tym w przepompowniach ścieków.

W przypadku zastosowania kabłąków, pracownik, który straci przytomność, co jest prawdopodobne w komorach ze ściekami (siarkowodór, niedostateczny poziom tlenu, metan) albo ulegnie wypadkowi, nie będzie mógł być wydobyty (w tym głową do góry) na powierzchnię za pomocą linki asekurującej przez asekurujących go pracowników, ponieważ kabłąki będą utrudniać wykonanie akcji ratowniczej.

Zgodnie z § 139 ust. 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych – dalej r.b.h.r.b. roboty budowlane w przypadku gdy zachodzi konieczność przemieszczania stanowiska pracy w pionie, linka bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa powinna być zamocowana do prowadnicy pionowej za pomocą urządzenia samohamującego.

W myśl § 141 r.b.h.r.b. roboty budowlane drabina bez pałąków, której długość przekracza 4 m, przed podniesieniem lub zamontowaniem powinna być wyposażona w prowadnicę pionową, umożliwiającą założenie urządzenia samohamującego, połączonego z linką bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa, prowadnica pionowa z urządzeniem samohamującym może być zamocowana na wznoszonej konstrukcji drabiny, na klamrach lub szczeblach, w odległości od osi drabiny nie większej niż 0,4 m.

Zgodnie z § 142 ust. 4 r.b.h.r.b.roboty budowlane długość linki bezpieczeństwa, łączącej szelki bezpieczeństwa z aparatem samohamującym nie powinna przekraczać 0,5 m.

Według § 37 rozporządzenia Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 1 października 1993 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w oczyszczalniach ścieków – dalej r.b.h.o.ś. bhp oczyszczalnia ścieków zbiorniki czerpalne w przepompowniach ścieków, zlokalizowane poza budynkiem pomp, powinny posiadać dwa rodzaje włazów:

kanalizacyjne oraz montażowe, dostosowane do potrzeb ewakuacyjnych; zejścia na dno zbiorników czerpalnych, których głębokość nie przekracza 7 m, powinny być wyposażone w klamry złazowe; zejścia i wyjścia ze zbiorników mogą również odbywać się za pomocą drabin opuszczonych; w zbiornikach czerpalnych o głębokości ponad 7 m należy stosować pomosty dodatkowe (stropy pośrednie, galerie, spoczniki).

Przepisy § 37 r.b.h.o.ś. zobowiązują również do stosowania procedur opisanych w § 33 r.b.h.o.ś. bhp oczyszczalnia ścieków

Przepis § 33 r.b.h.o.ś bhp oczyszczalnia ścieków stanowi, że (ust. 3) pracownik schodzący do pomieszczeń lub zagłębień przy kratach powinien być asekurowany co najmniej przez dwie osoby; (ust. 4) nad wejściem lub włazem do pomieszczenia lub zagłębienia powinno znajdować się urządzenie umożliwiające wydobycie pracownika w razie zasłabnięcia lub utraty przytomności.

Przepis § 90 ust. 5 r.b.h.p.     u-2003-169-1650-t-j-ogolne-przepisy-2 wymaga, aby w przypadku, gdy praca ma być wykonana wewnątrz zbiornika zawierającego materiały płynne lub sypkie, w którym istnieje możliwość utonięcia lub zasypania pracownika – niezależnie od zabezpieczenia odpowiednimi środkami ochrony indywidualnej – pracownik był opuszczany do wnętrza na pomoście lub innym urządzeniu umożliwiającym bezpieczne wykonanie pracy.