Nowe zasady badania trzeźwości pracowników
Na mocy kodeksu pracy 21 listopada 2023 roku weszły w życie przepisy regulujące możliwość badania trzeźwości i środków odurzających u pracowników przez pracodawców.
Dotychczas badanie trzeźwości było kłopotliwe gdyż stan trzeźwości według Urząd Ochrony Danych Osobowych uważany jest za daną wrażliwą. Badanie trzeźwości pracownika może być wykonane za zgodą pracownika.
Na podstawie korekty kodeksu pracy pracodawcy uzyskali podstawę prawną do przeprowadzania badania stanu trzeźwości, a także badania na obecności środków odurzających oraz wytyczne, jak te badania przeprowadzać.
Zasady przeprowadzania kontroli w tym zakresie powinny zostać opisane w obwieszczeniu, regulaminie pracy lub układzie zbiorowym pracy.
W zakresie kontroli trzeźwości i środków działających podobnie do alkoholu do kodeksu pracy zostały dodane nowe art. 221c–221h kodeksu pracy nowy kodeks pracy
Przeprowadzanie kontroli trzeźwości pracowników
Trzeba tutaj zwrócić uwagę, że nowe przepisy o przeprowadzaniu kontroli pracowników na okoliczność trzeźwości nie jest w zakładach pracy obowiązkowa. To pracodawca w porozumieniu ze związkami zawodowymi decyduje, w jakim zakresie i które grupy objęć kontrolą.
Badanie trzeźwości polega na stwierdzeniu braku obecności alkoholu w organizmie pracownika albo obecności alkoholu wskazującej na stan po użyciu alkoholu albo
stan nietrzeźwości w rozumieniu art. 46 ust. 2 albo 3 ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi – dalej u.w.t.p.a -wychowanie-w-trzezwosci-i Zgodnie ze wskazanym przepisem stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1)stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
2)obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Z kolei stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
1)stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
2)obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Minimalne zawartości alkoholu nie prowadzące do przekroczenia wskazanych wyżej mierników nie stanowią podstawy do odsunięcia pracownika od pracy.
Za równoznaczne ze stwierdzeniem braku obecności alkoholu w organizmie pracownika uznaje się przypadki, w których zawartość alkoholu nie osiąga lub nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu (art. 22c § 4-5 k.p.). nowy kodeks pracy Określenie „nie prowadzi do osiągnięcia wartości właściwych dla stanu po użyciu alkoholu” oznacza w przypadku zawartości alkoholu poniżej ustawowej definicji stanu po użyciu alkoholu – konieczność przeprowadzenia co najmniej dwóch prób badania.
Wykaz środków działających podobnie do alkoholu został określony zgodnie z art. 221g k.p. nowy kodeks pracy w rozporządzeniu wykonawczym przez ministra właściwego do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw pracy. W § 10 r.b.o.a. wśród środków działających podobnie do alkoholu wymienia się:
1)opioidy;
2)amfetaminę i jej analogi;
3)kokainę;
4)tetrahydrokanabinole;
5)benzodiazepiny.
Pracownika znajdującego się pod wpływem alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu nie wolno dopuścić do pracy
Zgodnie z art. 221d § 1 kodeksu pracy nowy kodeks pracy pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w organizmie pracownika wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości.
albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.
Niedopuszczenie do pracy pracownika przez pracodawcę będzie miało miejsce analogicznie, jeżeli kontrola wykaże obecność w organizmie pracownika
środka działającego podobnie do alkoholu albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu takiego środka lub zażywał taki środek w czasie pracy (art. 221f § 1 k.p.). nowy kodeks pracy
Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy badanie stanu trzeźwości lub obecności środków podobnych do alkoholu u pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (art. 221d § 3 k.p.).nowy kodeks pracy
Zgodnie z art. 221h k.p. przepisy art. 221c–221f k.p. oraz przepisy wydane na podstawie art. 221g k.p.nowy kodeks pracy stosuje się do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osoby fizyczne prowadzące na własny rachunek działalność gospodarczą,
a także do osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy oraz osób fizycznych prowadzących na własny rachunek działalność gospodarczą, których praca jest organizowana przez tych pracodawców.
Dodatkowo w świetle znowelizowanego art. 17 u.w.t.p.a. 2023alkohol także przedsiębiorca niebędący pracodawcą organizujący pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy albo osoby fizyczne prowadzące
na własny rachunek działalność gospodarczą może przeprowadzać kontrolę trzeźwości tych osób oraz kontrolę na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu. W takich przypadkach stosuje się odpowiednio art. 221c–221f k.p. oraz przepisy wydane na podstawie art. 221g k.p. nowy kodeks pracy
Czy pracownik może odmówić poddania się badaniu stanu trzeźwości?
Pracownik ma prawo odmówić pracodawcy poddania się badaniu stanu trzeźwości, jednakże pracodawca może w takiej sytuacji zwrócić się o pomoc związaną z przeprowadzeniem takiego badania do uprawnionego organu powołanego do ochrony porządku publicznego (Policji).
Ponadto, odmowa poddania się badaniu przez pracownika może mieć dla niego negatywne skutki, gdyż w ten sposób może pozbawić się on możliwości skutecznego zakwestionowania podejrzeń pracodawcy co do stanu trzeźwości.
Trzeźwy pracownik nie ma z reguły żadnego interesu w tym, aby odmówić poddania się badaniu.
