Jeśli pracodawca nie ma stołówki, może wykupić posiłki w barze lub restauracji. Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłek i napój profilaktyczny.
Ważne!
Zgodnie z art. 210 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p.,kodeks-pracy w przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika
albo
gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
Minimalna temperatura pracy na wolnym powietrzu zimą
Przepisy nie regulują minimalnej temperatury w otwartej przestrzeni, w której mogą pracować pracownicy.
Tym samym nie mogą oni powstrzymać się od pracy nawet podczas silnych mrozów, pod warunkiem zapewnienia przez pracodawcę właściwej odzieży ochronnej.
Należy ponadto pamiętać o pomieszczeniu do ogrzania się, jak również wydawaniu posiłków oraz napojów.
Jeśli pracodawca w porze zimowej nie realizuje właściwie obowiązków bhp względem pracowników zatrudnionych na otwartej przestrzeni, musi liczyć się z możliwością powstrzymania się od pracy przez zatrudnionych – w sytuacji bezpośredniego zagrożenia zdrowia lub życia.
Zapewnienie właściwych warunków pracy jest obowiązkiem każdego pracodawcy, niezależnie od liczby zatrudnianych pracobiorców oraz formy organizacyjno-prawnej. ( w tym umowy zlecenia )
Rolą pracodawcy jest zapewnienie pracownikom właściwej temperatury, która jest czynnikiem wpływającym w sposób istotny na przebieg procesu pracy.
W przypadku pracowników zatrudnionych w pomieszczeniach, regulowanie temperatury nie jest sprawą szczególnie skomplikowaną.
Zgodnie z § 30 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w pomieszczeniach pracy – dalej r.b.h.p., ogólne-przepisy bhp należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy – nie niższą niż 14°C
– chyba że jest to niemożliwe ze względów technologicznych (np. praca w chłodniach).
W pomieszczaniach biurowych temperatura nie powinna być niższa niż 18°C.
W przypadku pracowników zatrudnionych na otwartej przestrzeni nie ma granicznych wartości minimalnej temperatury w okresie zimowym, w jakiej pracownicy mogą świadczyć pracę – a poniżej której wykonywanie obowiązków nie jest możliwe.
Wynika to z braku możliwości skutecznego i trwałego regulowania temperatury panującej na zewnątrz – na przestrzeni otwartej.
Pracownicy wykonujący zadania na otwartej przestrzeni narażeni są na liczne niekorzystne warunki pogodowe, zależne od pory roku.
Szczególnym okresem jest zima, kiedy pracownicy pracujący na otwartej przestrzeni narażeni są na działanie nie tylko niskich temperatur, ale również śniegu oraz wiatru.
Surowe środowisko pracy wiąże się z określonymi obowiązkami pracodawcy zmierzającymi do złagodzenia oddziaływania na pracownika w szczególności niskiej temperatury.
Przepis § 44 r.b.h.p. ogólne-przepisy bhp zobowiązuje pracodawcę do takiego zorganizowania stanowisk pracy znajdujących się poza pomieszczeniami, by pracownicy chronieni byli przed warunkami atmosferycznymi, w tym opadami i niską temperaturą.
Realizując powyższy obowiązek, pracodawca powinien zapewnić pracownikom zatrudnionym na otwartej przestrzeni pomieszczenia do ogrzania się, które muszą znajdować się w pobliżu miejsc pracy, dawać schronienie przed opadami atmosferycznymi i niską temperaturą, a także być tak urządzone, by pozwolić na przygotowanie ciepłego posiłku.
W takich pomieszczeniach powinna zostać zapewniona temperatura minimalna w wysokości 16°C.
Ponadto pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, nieodpłatnie, odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.
Szczegóły w zakresie rodzajów posiłków, napojów, przypadki oraz warunki ich wydawania określone zostały uregulowane w rozporządzeniu Rady Ministrów z 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów – dalej r.p.p.n.profilaktyczne-posiłki
Pracownicy zatrudnieni w zimie na otwartej przestrzeni powinni być również wyposażeni w odpowiednią odzież – tzw. ciepłochłonną odzież ochronną przeznaczoną do prac na otwartej przestrzeni.
Odzież ochronna powinna być prawidłowo dobrana, uwzględniając wymiary ciała użytkownika.
Możliwość ogrzania się pracowników pracujących na otwartej przestrzeni
Przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni pracodawca ma obowiązek zapewnić pomieszczenia umożliwiające pracownikom schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży.
Przepisy nie określają częstotliwości i długości przerw w pracy dających pracownikom możliwość skorzystania z tego typu pomieszczeń.
W przypadku zaliczenia czynności załadunkowych wykonywanych na otwartej przestrzeni do prac w warunkach szczególnie uciążliwych pracodawca może wprowadzić, po konsultacji z pracownikami
lub
ich przedstawicielami oraz po zasięgnięciu opinii lekarza medycyny pracy, dodatkowe (tzw. regulaminowe) przerwy w pracy wliczane do czasu pracy, ustalając ich częstotliwość i czas trwania.
Zgodnie z art. 129 § 1 k.p., kodeks-pracy czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, z zastrzeżeniem art. 135-138 k.p., art. 143 k.p. i art. 144 k.p.kodeks-pracy
Na podstawie art. 145 k.p. skrócenie czasu pracy poniżej norm określonych w art. 129 § 1 k.p. kodeks-pracy dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia może polegać na ustanowieniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy albo na obniżeniu tych norm, a w przypadku pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie polega na wprowadzeniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy.
Wykaz tych prac pracodawca ustala po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami w trybie i na zasadach określonych w art. 23711a k.p. i art. 23713a k.p. kodeks-pracy oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami.
Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut, wliczanej do czasu pracy (art. 134 k.p.). kodeks-pracy
Ponadto z mocy § 44 ust. 1 załącznika nr 3 do r.b.h.p. ogólne-przepisy bhp przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach
należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsc pracy pomieszczenia umożliwiające im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży. Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków.
Praca w nieogrzewanych pomieszczeniach
Przepisy bhp obligują pracodawcę, aby na stanowiskach pracy, na których wykonywana jest praca fizyczna, temperatura w pomieszczeniu pracy co do zasady nie była niższa niż 14°C, natomiast nie określają jej dopuszczalnej górnej granicy.
W myśl art. 207 § 2 k.p. kodeks-pracy jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest ochrona zdrowia i życia pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
W myśl § 30 r.b.h.p., w pomieszczeniach pracy należy zapewnić temperaturę odpowiednią do rodzaju wykonywanej pracy (metod pracy i wysiłku fizycznego niezbędnego do jej wykonania), nie niższą niż 14°C, chyba że względy technologiczne na to nie pozwalają.
W pomieszczeniach, w których jest wykonywana lekka praca fizyczna oraz w pomieszczeniach biurowych temperatura nie może być niższa niż 18°C.
Stosownie do § 2 pkt 3 r.b.h.p, ogólne-przepisy bhp za pomieszczenie pracy rozumie się pomieszczenie przeznaczone na pobyt pracowników, w którym jest wykonywana praca.
Pomieszczeniem stałej pracy jest pomieszczenie, w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godzin; a pomieszczeniem czasowej pracy, to w którym łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby trwa od 2 do 4 godzin (§ 2 pkt 4 i 5 r.b.h.p.). ogólne-przepisy bhp
Nie uważa się za przeznaczone na pobyt pracowników pomieszczeń, w których czas przebywania tych samych pracowników w ciągu jednej zmiany roboczej jest krótszy niż dwie godziny,
a wykonywane czynności mają charakter dorywczy bądź praca polega na krótkotrwałym przebywaniu związanym z dozorem
albo konserwacją urządzeń lub utrzymaniem czystości i porządku (§ 2 pkt 3a r.b.h.p.) ogólne-przepisy bhp
W sytuacji, w której pracownicy narażeni są na pracę w zbyt niskich temperaturach, zgodnie z § 44 ust. 1 załącznika nr 3 do r.b.h.p., ogólne-przepisy bhp przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni lub w nieogrzewanych pomieszczeniach należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsc pracy pomieszczenia umożliwiające im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży.
Pomieszczenia te powinny być zaopatrzone w urządzenia do podgrzewania posiłków. Ponadto, w takich pomieszczeniach powinna być zapewniona temperatura co najmniej 16°C (289 K), a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1 m2 powierzchni, przy czym całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m2.
Jeśli ze względu na rodzaje prac wykonywanych na otwartej przestrzeni w okresie zimowym nie jest możliwe zapewnienie pomieszczeń, o jakich mowa powyżej, należy zapewnić pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone źródła ciepła, przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej.
Zgodnie z art. 210 § 1 i 2 k.p. kodeks-pracy, w przypadku, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bhp i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, przysługuje mu prawo – po niezwłocznym powiadomieniu przełożonego
– do powstrzymania się od wykonywania pracy. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.
Czy zbyt niska lub zbyt wysoka temperatura będzie wystarczającym uzasadnieniem dla skorzystania z powyższego uprawnienia?
To zależy od konkretnych okoliczności. Inaczej należy traktować przypadek krótkotrwałej awarii ogrzewania w okresie zimowym, na skutek czego temperatura w pomieszczeniach pracy chwilowo spada do 15 czy 16°C,
a inaczej, gdy w okresie letnim z uwagi na panujące warunki atmosferyczne temperatura w pomieszczeniu stale przekracza np. 35°C.
W takim przypadku dla pracownika z chorobami układu krążenia (np. nadciśnieniem) warunki pracy faktycznie mogą stanowić istotne zagrożenie.
Prawo do powstrzymania się od pracy ze względów bhp jest sformułowane w sposób bardzo ogólny i to pracownik na podstawie subiektywnych odczuć podejmuje decyzję o konieczności skorzystania z tego prawa.
Jeżeli jednak będzie go nadużywał lub po prostu niedostatecznie je uzasadni, pracodawca może go ukarać karą porządkową, o której mowa w art. 108 kodeksu-pracy
Gorące napoje
Przepisy nie określają wymagań, jakie powinny spełniać gorące napoje zapewniane przez pracodawcę, gdy na stanowiskach pracy panują warunki szczególnie uciążliwe, związane z obniżoną temperaturą w okresie zimowym.
W myśl art. 232 k.p., kodeks-pracy pracodawca jest obowiązany nieodpłatnie zapewnić pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych odpowiednie posiłki i napoje, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych.
Zgodnie z § 4 ust. 1 r.p.p.n., pracodawca zapewnia napoje (odpowiednio zimne lub gorące) pracownikom zatrudnionym:
–w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,
–w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1000,
–przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,
–przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym, powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1500 kcal (6280 kJ) u mężczyzn i 1000 kcal (4187 kJ) u kobiet,
–na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.
Poza jednym przypadkiem, tj. warunków gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego WBGT (wet bulb globe temperature) powyżej 25°C (dotyczy to osób zatrudnionych przy źródłach ciepła, np. w hutach, piekarniach itp.), w którym zgodnie z § 4 ust. 2 r.p.p.n., profilaktyczne-posiłki pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje wzbogacone w sole mineralne i witaminy, przepisy nie określają żadnych dodatkowych, szczegółowych wymagań.
Mając na uwadze powyższe, z czysto formalnego punktu widzenia zapewnienie przez pracodawcę gorącej wody również będzie oznaczało spełnienie jego obowiązków co do „gorących napojów”.
Jednakże w potocznym rozumieniu tego określenia, „gorący napój” to nie tylko sama woda, lecz woda „z czymś”, a więc herbata naturalna, owocowa, ziołowa, kawa itp.
Ze względu na możliwą różnicę zdań zainteresowanych stron warto przypomnieć (i w razie potrzeby odwołać się do) art. 23711a k.p.oraz § 5 r.p.p.n., kodeks-pracy zgodnie z którymi pracodawca jest obowiązany konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami (np. związkami zawodowymi)
wszelkie działania związane z bhp, zwłaszcza zaś dotyczące przydzielania pracownikom posiłków profilaktycznych i napojów, w tym także ich rodzaju (w przypadku napojów gorących: herbata, kawa czy tylko wrzątek).
Ubranie zimowe
Pracodawca powinien ustalić jej rodzaj, uwzględniając przede wszystkim warunki środowiska pracy i czas wykonywanych czynności, a ponadto – komfort i faktyczne potrzeby pracownika, żeby odzież posiadała wymagane właściwości użytkowe.
Istotne jest, aby w zakładowej tabeli przydziału odzieży i obuwia jednoznacznie określić, czy jest to odzież robocza, czy ochronna.
Kurtki zimowe (ocieplane) zalicza się do środków ochrony indywidualnej, dlatego muszą one spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odnośnych przepisach.
Kurtki zimowe używane są najczęściej przy dłuższych pracach na otwartej przestrzeni, czyli głównie w narażeniu na działanie opadów atmosferycznych i chłodu.
Natomiast bluzy i kurtki wykonane z polaru zaliczane są do odzieży roboczej, która powinna spełniać wymagania określone w Polskich Normach.
Używane są podczas prac, przy których narażenie na chłód i opady jest na bardzo niskim, praktycznie pomijalnym, poziomie.
Bluzy wykonane z polaru o grubości 100 g/m2 sprawdzają się m.in. wewnątrz pomieszczeń, które ze względu na prowadzone w nich prace (np. transportowe) mogą być przez krótki czas wychłodzone, zaś kurtki polarowe o gramaturze 200-300 g/m2 i większej – podczas krótkotrwałego przebywania pracowników na zewnątrz pomieszczeń, np. w czasie okazjonalnego przechodzenia między budynkami zakładu w okresie zimowym.
Na podstawie art. 2379 § 1 k.p. kodeks-pracy pracodawca nie może dopuścić pracownika do pracy bez środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, przewidzianych do stosowania na danym stanowisku pracy.
Stosownie do art. 2376 § 1 k.p., kodeks-pracy pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.
Środki ochrony indywidualnej powinny spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach (art. 2376 § 3 k.p.).kodeks-pracy
Zgodnie z art. 2377 § 1 k.p., kodeks-pracypracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania określone w Polskich Normach:
1)jeżeli odzież własna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu;
2)ze względu na wymagania technologiczne, sanitarne lub bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe, oraz zapewnić odpowiednio ich pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie (art. 2379 § 2 k.p.). kodeks-pracy
Upadek na oblodzonym chodniku
Upadek pracownika na oblodzonym chodniku w trakcie wykonywania obowiązków spełnia przesłanki wypadku przy pracy.
Należy przypomnieć, że co do zasady to zespół powypadkowy ustala okoliczności i przyczyny zdarzenia oraz dokonuje jego prawnej kwalifikacji po przeprowadzeniu kompleksowego postępowania powypadkowego.
Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.w., ubezpieczenie-społeczne za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
–podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
–podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
–w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Okoliczności i przyczyny zdarzenia, zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 1.07.2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy – dalej r.u.o.p.w., ustalanie-okolicznosci-wypadków analizuje zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), który powinien tego dokonać nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku, sporządzając protokół powypadkowy, według wzoru ustalonego w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 24.05.2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.
