Pracownik w okresie od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku jest objęty ubezpieczeniem wypadkowym.
Ubezpieczenie wypadkowe zapewnia pracownikowi ochronę przed ryzykami związanymi z wypadkiem przy pracy oraz chorobą zawodową.
Nie oznacza to jednak, że pracownik zawsze, bez względu na okoliczności towarzyszące wypadkowi przy pracy, ma prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Wystąpienie bowiem negatywnie ocenionych przez ustawodawcę okoliczności pozbawia pracownika prawo do tych świadczeń.
Jedną z takich okoliczności jest stan nietrzeźwości pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy. Stan nietrzeźwości poszkodowanego pracownika może również mieć negatywny wpływ na dochodzenie przez niego uzupełniających roszczeń cywilnych od pracodawcy.
1.Odszkodowanie z ubezpieczenia wypadkowego
Pracownikowi, który w następstwie wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, na mocy art. 6 ust. 1 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.s.w.p., przysługuje szereg świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, w tym jednorazowe odszkodowanie.
Jeżeli pracownik zmarł wskutek wypadku przy pracy jednorazowe odszkodowanie przysługuje jego członkom rodziny wymienionym w art. 13 ust. 2 u.u.s.w.p. (np. małżonkowi, dzieciom własnym, rodzicom).
Za stały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu nierokujące poprawy.
Natomiast za długotrwały uszczerbek na zdrowiu uważa się takie naruszenie sprawności organizmu, które powoduje upośledzenie czynności organizmu na okres przekraczający 6 miesięcy, mogące ulec poprawie.
Oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz jego związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową dokonuje, po zakończeniu leczenia i rehabilitacji, lekarz orzecznik ZUS lub komisja lekarska ZUS.
Jednorazowe odszkodowanie przysługuje w wysokości 20% przeciętnego wynagrodzenia za każdy procent stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Przyznanie lub odmowa przyznania jednorazowego odszkodowania oraz ustalenie jego wysokości następuje w drodze decyzji ZUS, od której przysługuje odwołanie do sądu.
Miałeś wypadek w pracy ?
Prześlij nam skan protokołu powypadkowego
Ocenimy czy należy Ci się odszkodowanie od pracodawcy ze stopy cywilnej jeżeli tak to :
Występujemy do pracodawcy o odszkodowanie
Pracodawca nie zgadza się wypłacić odszkodowania :
W sądzie reprezentujemy Ciebie i zakładamy sprawę
501-700-846
Tak jak w przypadku pozostałych świadczeń z ubezpieczenia społecznego, okolicznościami negatywnymi, których wystąpienie powoduje utratę przez pracownika prawa do jednorazowego odszkodowania, są:
1. udowodnione naruszenie przez pracownika przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, które było wyłączną przyczyną wypadku przy pracy,
2. pozostawanie przez pracownika, który przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych,
3. odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczeń, chyba że pracownik udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu (art. 21 ust. 1–3 u.u.s.w.p.).
Przepisy u.u.s.w.p. nie definiują co należy rozumieć pod pojęciem „stanu nietrzeźwości”, uzasadnione jest więc sięgnięcie w tym zakresie do ustawy z 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi
– dalej u.w.t. W art. 46 ust. 3 u.w.t. wyjaśniono bowiem, że stan nietrzeźwości zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi powyżej 0,5 ‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Odróżnia się przy tym stan nietrzeźwości od stanu po spożyciu alkoholu, który zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do stężenia we krwi od 0,2 ‰ do 0,5 ‰ alkoholu albo obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3
Przepis art. 21 ust. 2 u.u.s.w.p. nie pozostawia wątpliwości co do tego, że nie w każdym przypadku stwierdzenie u pracownika, który uległ wypadkowi przy pracy, stanu nietrzeźwości pozbawia go prawo do jednorazowego odszkodowania.
Taki skutek pociąga za sobą bowiem pozostawanie w stanie nietrzeźwości tylko przez pracownika, który „przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku”. Jeżeli zatem pracownik nie przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku, stwierdzenie u niego stanu nietrzeźwości nie powoduje utraty prawa do świadczeń z ubezpieczeń wypadkowego, w tym jednorazowego odszkodowania.
Taka interpretacja znajduje swoje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z 5.03.2003 r., II ii-uk-194-02-wyrok-sadu-najwyzszego, OSNP 2004, nr 8, poz. 143 w którym czytamy, że jeżeli pracownik wykonuje obowiązki pracownicze w stanie nietrzeźwości, to nie przysługują mu świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego tylko wówczas, gdy – będąc w stanie nietrzeźwości przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.
W orzecznictwie sądowym prezentowany jest pogląd, iż ewentualne przyczynienie pracownika pozostającego w stanie nietrzeźwości do wypadku przy pracy nie ma wpływu na uprawnienia członków rodziny pracownika zmarłego w wyniku wypadku przy pracy, bowiem nawet przy znacznym stopniu przyczynienia się pracownika zachowują oni prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Pogląd taki został wyraźnie sformułowany w iii-uk-43-09-wyrok-sadu-najwyzszego-uzasadnieniu w wyroku Sądu Najwyższego z 6.11.2009 r., III UK 43/09. Oznacza to, że okoliczność, o której mowa w art. 21 ust. 2 u.u.s.w.p., nie pozbawia prawa do jednorazowego odszkodowania członków rodziny zmarłego pracownika.
W judykaturze Sądu Najwyższego nie ma natomiast zgodności co do tego, czy stwierdzony u pracownika stan nietrzeźwości wyklucza możliwość zakwalifikowania zdarzenia, któremu on uległ jako wypadku przy pracy.
W niektórych orzeczeniach Sąd Najwyższy stoi na stanowisku, że stwierdzenie stanu nietrzeźwości u pracownika stanowi podstawę do odmowy uznania zdarzenia za wypadek przy pracy w rozumieniu przepisów u.u.s.w.p.
Taki pogląd został wyrażony na przykład w wyroku z 7.03.2007 r., I UK 127/05. W wyroku tym Sąd Najwyższy stwierdził, że samo fizyczne stawienie się w miejscu pracy nie wyczerpuje treści obowiązku świadczenia pracy, jeżeli pracownik nie jest gotowy do jej wykonywania.
Świadczenie pracy w rozumieniu u.u.s.w.p. nie może być rozumiane jako samo przebywanie w zakładzie pracy, fizyczna tam obecność pracownika, ale pozostawanie pracownika w dyspozycji pracodawcy.
Warunkiem pozostawania w dyspozycji pracodawcy jest gotowość pracownika do pracy – subiektywny zamiar wykonywania pracy i obiektywna możliwość jej świadczenia.
Nietrzeźwość pracownika wyłącza z istoty rzeczy jego gotowość do pracy. Pracodawca nie tylko nie może w takim przypadku dysponować osobą pracownika, ale zobowiązany jest odmówić dopuszczenia go do pracy.
Istnieją jednak również orzeczenia Sądu Najwyższego w których został odrzucony pogląd, iż samo stwierdzenie u pracownika stanu nietrzeźwości niejako unicestwia związek zdarzenia, któremu on uległ z wykonywaniem obowiązków pracowniczych.
Tytułem przykładu można wskazać wyrok Sądu Najwyższego z 6.11.2009 r., III UK 43/09, w którym to orzeczeniu wskazano, że w u.u.s.w.p. nie ma regulacji pozwalających wykreować regułę, według której stan nietrzeźwości pracownika w pracy niejako automatycznie wyklucza możliwość uznania danego zdarzenia za wypadek przy pracy.
Stan nietrzeźwości poszkodowanego pracownika, który wykonuje obowiązki pracownicze, nie przekreśla automatycznie związku zdarzenia (wypadku) ze świadczeniem pracy.
Zerwanie związku zdarzenia z wykonywaniem pracy następuje bowiem wówczas, gdy pracownik spożywa alkohol zamiast wykonywania obowiązków pracowniczych np. pracownik ulega wypadkowi w czasie i miejscu pracy, której w ogóle nie świadczy, uchylając się od jej wykonywania lub bezczynnie przebywając z miejscu pracy tylko w celu spożywania alkohol, bądź po odsunięciu go od świadczenia pracy ze względu na stan nietrzeźwości.
W przedmiotowy orzeczeniu Sąd Najwyższy stanął więc na stanowisku, że o tym, czy spożywanie alkoholu w czasie i miejscu świadczenia pracy prowadzi do zerwania związku zdarzenia z pracą decydują okoliczności konkretnej sprawy.
Za trafny uznać należy ostatni z zaprezentowanych poglądów, gdyby bowiem ze względu na stan nietrzeźwości pracownika automatycznie wykluczona była możliwość zakwalifikowania danego zdarzenia jako wypadku przy pracy, zbędny byłby przepis art. 21 ust. 2 u.u.s.w.p.
Przepis ten, pozwala bowiem odmówić pracownikowi prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, w tym jednorazowego odszkodowania, wówczas, gdy pracownik wprawdzie uległ wypadkowi przy pracy, ale będąc w stanie nietrzeźwości w znacznym stopniu przyczynił się do jego spowodowania.
Nie ulega wątpliwości, że okoliczności wyłączające prawo do jednorazowego odszkodowania z ubezpieczenia wypadkowe powinien udowodnić ZUS. To bowiem ZUS z tego rodzaju okoliczności wywodzi korzystne dla siebie skutki prawne, tj. brak obowiązku wypłaty świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
Taki pogląd znajduje swoje potwierdzenie w wyroku Sądu Najwyższego z 23.11.2004 r., II UK 30/04. Powyższe dotyczy również okoliczności, iż pracownik będąc w stanie nietrzeźwości w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku przy pracy.
Dowodem na to, że pracownik jest w stanie nietrzeźwości są wyniki odpowiednich badań. Jeżeli zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że pracownik znajdował się w takim stanie, pracodawca kieruje go na badanie niezbędne do ustalenia zawartości alkoholu w organizmie, a pracownik ma obowiązek poddać się tym badaniom.
Odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje, iż zgodnie z art. 21 ust. 3 u.u.s.w.p. pracownik traci prawo do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego, w tym jednorazowego odszkodowania, chyba że pracownik udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiały mu poddanie się temu badaniu.
Udowodnienie przez pracownika tylko okoliczności, które utrudniały przeprowadzenie badania na zawartość alkoholu w organizmie, nie jest zatem wystarczające do uniknięcia rygoru w postaci utraty prawa do świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego.
2.Roszczenia cywilne Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, w tym jednorazowe odszkodowanie, mogą nie rekompensować pracownikowi wszystkich szkód, których doznał w następstwie wypadku przy pracy.
W takiej sytuacji pracownik może dochodzić od pracodawcy roszczeń odszkodowawczych na podstawie przepisów ustawy z 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny – dalej k.c. W orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że cywilnoprawna odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy ma charakter uzupełniający wobec świadczeń, które pracownik uzyskuje z tytułu ubezpieczenia wypadkowego (wyrok Sądu Najwyższego z 29.07.1998 r., II UKN 155/98, OSNP 1999, nr 15, poz. 495).
W konsekwencji pracownik może skutecznie dochodzić od pracodawcy roszczeń cywilnych dopiero po uzyskaniu świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego. Dopiero bowiem po otrzymaniu świadczeń z ubezpieczenia wypadkowe można ocenić, czy i w jakim zakresie te świadczenia nie rekompensując pracownikowi szkód poniesionych w następstwie wypadku przy pracy.
Należy przy tym pamiętać, że przyznanie świadczeń z ubezpieczenia wypadkowego nie przesądza o zasadności roszczeń uzupełniających dochodzonych od pracodawcy na podstawie przepisów k.c.
Jak wyjaśnił bowiem Sąd Najwyższy w wyroku z 5.07.2005 r., I PK 293/04, Pr. Pracy 2005, nr 11, poz. 35 pracownik, występując z takim powództwem, nie może się w postępowaniu sądowym powoływać jedynie na fakt wypadku przy pracy, który stwierdzony został protokołem powypadkowym, lecz obowiązany jest wykazać przesłanki prawne odpowiedzialności odszkodowawczej:
1) ciążącą na pracodawcy odpowiedzialność z tytułu czynu niedozwolonego,
2) poniesioną szkodę (uszczerbek na zdrowiu),
3) związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem będącym wypadkiem przy pracy a powstaniem szkody.
W podobnym tonie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 24.06.2008 r., I PK 298/07, OSNP 2009, nr 21-22, poz. 282, w którym wskazał, że warunkiem otrzymania wyrównania szkody na podstawie przepisów k.c. jest spełnienie wszystkich przesłanek cywilnej odpowiedzialności odszkodowawczej.
Samo stwierdzenie, że określone zdarzenie było wypadkiem przy pracy, ma znaczenie i jest wiążące w postępowaniu o świadczenia przysługujące na podstawie u.u.s.w.p. (np. o jednorazowe odszkodowanie, o rentę rodzinną dla członków rodziny ubezpieczonego zmarłego w związku z wypadkiem przy pracy), nie gwarantuje natomiast, że tym samym osobom uprawnionym do jednorazowego odszkodowania albo renty rodzinnej na podstawie przepisów z zakresu ubezpieczenia społecznego zostaną przyznane świadczenia na podstawie przepisów prawa cywilnego.
Odpowiedzialność pracodawcy za skutki wypadku przy pracy w pierwszym rzędzie może opierać się na zasadzie winy. Odpowiedzialność ta jest sformułowana w art. 415 k.c., który stanowi, iż kto ze swej winy wyrządził drugiemu szkodę, jest zobowiązany do jej naprawienia.
Z reguły w przypadku wypadku przy pracy wina pracodawca przejawia się w niezapełnieniu pracownikowi bezpiecznych i higienicznych warunków pracy.
Pracodawca może również ponosić odpowiedzialność wobec poszkodowanego pracownika na zasadzie ryzyka.
Z art. 435 § 1 k.c. wynika bowiem, że prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.)
ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności.
Istotne w procesie o odszkodowanie od pracodawcy, którego odpowiedzialność jako prowadzącego przedsiębiorstwo wprawiane w ruch siłami przyrody oparta jest na zasadzie ryzyka, jest to, iż zbędne jest rozważanie, czy można mu przypisać zawinienie lub bezprawne zaniedbania w zakresie obowiązków dotyczących stworzenia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 14.02.2002 r., I PKN 853/00).
Należy jednak pamiętać, że jest wypadek przy pracy nastąpił wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego pracownika lub osoby trzeciej wyłączona jest odpowiedzialność pracodawcy za jego skutki.
Jeśli chodzi o winę poszkodowanego pracownika jako okoliczność wyłączającą odpowiedzialność pracodawcy, o której mowa w art. 435 § 1 k.c., to musi być ona wyłączną przyczyną wypadku przy pracy, a nie jedną z dwóch lub więcej przyczyn.
Znajduje to swoje odzwierciedlenie w wyroku Sądu Najwyższego z 4.06.1997 r., II UKN 158/97, OSNP 1998, nr 8, poz. 248, w którym wskazano, że o wykluczeniu odpowiedzialności pracodawcy na podstawie art. 435 § 1 k.c. za szkody z wypadku przy pracy nie pokryte świadczeniami z ustawy wypadkowej nie decyduje rodzaj, czy stopień winy poszkodowanego, tylko jej wyłączność w spowodowaniu szkody.
Poszkodowany w następstwie wypadku przy pracy pracownik może dochodzić od pracodawcy jednorazowego odszkodowania za uszczerbek majątkowy, zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę oraz renty (art. 444 § 1 i 2 oraz art. 445 § 1 k.c.).
Na podstawie przepisów k.c. od pracodawcy odpowiedzialnego za wypadek przy pracy roszczeń cywilnych mogą również dochodzić członkowie rodziny poszkodowanego pracownika (np. zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę).
Jeśli chodzi o jednorazowe odszkodowanie za szkody majątkowe to służy ono pokryciu kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia doznanego w następstwie wypadku przy pracy np. koszty leczenia, koszty specjalnej pielęgnacji i opieki, koszty przyuczenia do nowego zawodu itd.
Krzywda stanowi uszczerbek niemajątkowy, co oznacza, że ww. zadośćuczynienie pieniężne ma na celu złagodzić cierpienia fizycznego i psychicznego poszkodowanego pracownika bądź członków jego rodziny.
Okoliczność, iż poszkodowany pracownik był pod wpływem alkoholu może sprawić, że nie będą mu przysługiwały roszczenia uzupełniające bądź ulegną one zmniejszeniu. Spożywanie alkoholu przez pracownika może przyczynić się do powstania lub zwiększenia szkody.
Przyczynie się poszkodowanego pracownika do powstania lub zwiększenia szkody sprawia zaś, że zgodnie z art. 362 k.c. obowiązek jej naprawienia ulega zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron.
Ponadto w wyroku z 6.03.2006 r., II PK 213/05, Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca nie ponosi odpowiedzialności za skutki wypadku przy pracy na podstawie art. 435 k.c. (tj. na zasadzie ryzyka), jeżeli bezpośrednią przyczyną wypadku stanowiło picie alkoholu w zakładzie pracy podczas wykonywania obowiązków pracowniczych.
W ocenie Sądu Najwyższego stwierdzone u pracownika znaczne spożycie alkoholu prowadzi do zerwania związku między funkcjonowaniem zakładu pracy a szkodą, skoro pracodawca ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania.
