Ręczne prace transportowe
1.Odpowiedzialność oraz obowiązki pracodawcy
Zgodnie z art. 207–2093 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy – dalej k.p., pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy oraz zobowiązany jest chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
Szczególnie pracodawca jest zobowiązany:
organizować pracę w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
zapewniać przestrzeganie w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
wydawać polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie oraz kontrolować wykonanie tych poleceń,
reagować na potrzeby w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy
oraz dostosowywać środki podejmowane w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników,
Zobowiązany jest również zapewniać rozwój spójnej polityki zapobiegającej wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym, uwzględniając zagadnienia techniczne, organizację pracy, warunki pracy, stosunki społeczne oraz wpływ czynników środowiska pracy.
W swoim działaniu pracodawca powinien uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych, pracownic w ciąży lub karmiących dziecko piersią oraz pracowników niepełnosprawnych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych, zapewniać wykonanie nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy, a także wykonanie zaleceń społecznego inspektora pracy.
Pracodawca jest zobowiązany przekazywać pracownikom informacje o zagrożeniach dla zdrowia i życia występujących w zakładzie pracy, na poszczególnych stanowiskach pracy i przy wykonywanych pracach, w tym o zasadach postępowania w przypadku awarii i innych sytuacji zagrażających zdrowiu i życiu pracowników, o działaniach ochronnych i zapobiegawczych podjętych w celu wyeliminowania lub ograniczenia zagrożeń, pracownikach wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy oraz do wykonywania czynności w zakresie ochrony przeciwpożarowej i ewakuacji pracowników.
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.o.b.h. zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia zastosowania odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów.
Jeśli nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, pracodawca powinien podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym wyposażyć pracowników w niezbędne środki, w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności.
Pracodawca powinien również zapobiegać, o czym mówi rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14.03.2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym – dalej r.p.t. zagrożeniom zawodowym występującym przy ręcznych pracach transportowych, szczególnie biorąc pod uwagę masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości, warunki środowiska pracy, w tym szczególnie temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia, organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy, indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia.
Ocena ryzyka powinna być dokonywana przy organizowaniu ręcznych prac transportowych, a także po każdej zmianie organizacji pracy.
Na podstawie oceny ryzyka zawodowego pracodawca jest zobowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń.
Ponadto pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom informacje dotyczące
przemieszczanego przedmiotu,
szczególnie dotyczące jego masy i położenia jego środka ciężkości,
a także informować pracowników o wszystkich aspektach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiach ergonomii,
w tym o wynikach oceny ryzyka zawodowego,
a także o środkach bezpieczeństwa zapobiegających urazom,
a zwłaszcza urazom kręgosłupa.
W przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest nieprawidłowy i stwarza zagrożenia, pracodawca jest zobowiązany do wstrzymania tych prac do czasu zastosowania odpowiednich działań eliminujących te zagrożenia.
2.Obowiązki osób kierujących pracownikami
Zgodnie z art. 212 k.p. osoby kierownictwa i nadzoru są zobowiązane do kontrolowania każdego stanowiska pracy i instruowania pracowników o zasadach bezpiecznego wykonywania robót.
Zobowiązane są szczególnie do organizowania stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy, zapewnienia pracownikom odzieży ochronnej i sprzętu ochrony osobistej oraz dopilnowania, aby środki te były stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, zapewnienia bezpiecznego i higienicznego stanu pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, zapewnienia przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
3.Pracownicy
Pracownicy zatrudnieni przy pracach związanych z transportem ręcznym indywidualnym i zbiorowym powinni mieć ukończone 18 lat, dobry stan zdrowia, stwierdzony ważnym orzeczeniem lekarskim o braku przeciwwskazań do pracy na stanowisku związanym z ręcznym transportem, powinni być przeszkoleni wstępnie.
Powinni odbyć instruktaż ogólny i stanowiskowy oraz przeszkoleni okresowo w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, z uwzględnieniem prac transportowych na otwartej przestrzeni, w magazynach, na budowie
4.Charakterystyka pracy
Prace związane z transportem ręcznym wykonywane są w magazynach, innych pomieszczeniach oraz na otwartej przestrzeni, z użyciem podręcznego sprzętu ułatwiającego transport ręczny. Prace te wymagają znacznego wysiłku fizycznego.
5.Podstawowe zagrożenia
Przy pracach związanych z transportem ręcznym, indywidualnym i zbiorowym, występują zagrożenia związane z charakterem pracy i miejscem pracy.
Pracownicy są narażeni na upadek z wysokości, upadek na tym samym poziomie, jak również na urazy i choroby związane z pracą na otwartej przestrzeni, w zmiennych warunkach atmosferycznych.
W przypadku współpracy ze sprzętem mechanicznym, pracownicy narażeni są na urazy związane z pracą tego sprzętu. W pracy zatrudnionych w transporcie ręcznym pracowników występują również zagrożenia wypadkowe i chorobowe związane z przeciążeniem, monotonią pracy, wymuszoną pozycją ciała.
6.Niebezpieczne czynniki
Pracownicy narażeni są głównie na niebezpieczne działanie czynników fizycznych, takich jak hałas i wibracja, ale mogą być też narażeni na inne czynniki występujące w miejscu pracy, np. czynniki chemiczne w magazynie chemicznym, oraz związane z charakterem pracy, np. transport pojemników z substancjami lub mieszaninami chemicznymi.
7.Bezpieczeństwo pracy
7.1.Bezpieczeństwo w transporcie ręcznym – przepisy ogólne
Pracodawca jest zobowiązany organizować ręczne prace transportowe, w tym stosować metody pracy, które powinny zapewnić szczególnie ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego,
zapewnić odpowiednie przerwy w pracy na odpoczynek,
wyeliminować nadmierne obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego pracownika,a zwłaszcza urazy kręgosłupa,
ograniczyć do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów, uwzględnić wymagania ergonomii.
Przy ręcznym przemieszczaniu przedmiotów, tam gdzie jest to możliwe, należy zapewnić sprzęt pomocniczy odpowiednio dobrany do ich wielkości, masy i rodzaju, zapewniający bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy.
Uwzględnienie wymagań ergonomii szczególnie powinno dotyczyć zapewnienia, aby przemieszczane przedmioty przenoszono jak najbliżej ciała, a sposoby ręcznego przemieszczania przedmiotów eliminowały ryzyko urazów, a szczególnie urazów kręgosłupa.
Przedmiot przemieszczany ręcznie nie powinien ograniczać pola widzenia pracownika.
Przy pracach związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów powinna być zapewniona wystarczająca przestrzeń, zwłaszcza w płaszczyźnie poziomej, umożliwiająca zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy.
Niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia, schody, korytarze albo drzwi zbyt wąskie w stosunku do rozmiarów tych przedmiotów, jeżeli stwarza to zagrożenia wypadkowe.
Powierzchnia, po której są przemieszczane ręcznie przedmioty, powinna być równa, stabilna i nieśliska.
Pracodawca, u którego wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, powinien określić w wydanej instrukcji szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów.
Instrukcja ta powinna określać szczególnie sposoby postępowania przy przemieszczaniu tych przedmiotów. Przedmiot nieporęczny lub trudny do utrzymania powinien być przemieszczany przy użyciu odpowiedniego sprzętu pomocniczego zapewniającego bezpieczeństwo podczas pracy.
Przedmioty, których środek ciężkości po ustawieniu w pozycji do podnoszenia i po podniesieniu znajdowałby się powyżej połowy wysokości przedmiotu, nie powinny być przenoszone ręcznie, chyba, że do przeniesienia przedmiotu zastosowano uchwyty znajdujące się powyżej środka ciężkości.
Zwoje taśmy, drutu, kabla itp. podczas ich przenoszenia powinny być zabezpieczone przed rozwinięciem i wyginaniem. W razie konieczności przenoszenia przedmiotu trzymanego w odległości większej niż 30 cm od tułowia, należy zmniejszyć o połowę dopuszczalną masę przedmiotu przypadającą na jednego pracownika lub zapewnić wykonywanie tych czynności przez co najmniej dwóch pracowników.
Ostre, wystające elementy przedmiotów przemieszczanych powinny być zabezpieczone w sposób zapobiegający powstawaniu urazów. Opakowania przedmiotów przemieszczanych ręcznie powinny być wykonane z odpowiednio wytrzymałych materiałów oraz nie powinny stwarzać zagrożeń wypadkowych związanych w szczególności z ich kształtem, w tym ostrymi krawędziami.
Jeżeli kształt lub rozmiar opakowania przeznaczonego do ręcznego przemieszczania przedmiotów utrudnia lub uniemożliwia bezpieczne ich przemieszczanie, opakowanie takie powinno być wyposażone w odpowiednie uchwyty.
Sposób rozmieszczenia przedmiotów w opakowaniach powinien zapewnić ich stabilność podczas przemieszczania. Niedopuszczalne jest przenoszenie i przetaczanie przedmiotów po pochylniach niezwiązanych w sposób stały z konstrukcją budynku o kącie nachylenia ponad 15° oraz przenoszenie po schodach o kącie nachylenia ponad 60°.
Niedopuszczalne jest przebywanie pracownika między legarami podczas przetaczania przedmiotów po pochyło ustawionych legarach.
7.2.Przemieszczanie przedmiotów przez jednego pracownika
Wydatek energetyczny niezbędny do wykonywania pracy związanej z wysiłkiem fizycznym, w tym z podnoszeniem i przenoszeniem przedmiotów, w czasie zmiany roboczej nie może przekraczać dla kobiet 5000 kJ, a przy pracy dorywczej 20 kJ/min.
Wydatek energetyczny netto niezbędny do wykonywania pracy fizycznej związanej z podnoszeniem i przenoszeniem przedmiotów w czasie zmiany roboczej nie może przekraczać dla mężczyzn 8400 kJ, a przy pracy dorywczej 30 kJ/min.
Masa przedmiotów podnoszonych i przenoszonych przez jednego pracownika nie może przekraczać:
dla kobiet – 12 kg przy pracy stałej oraz 20 kg przy pracy dorywczej,
a dla mężczyzn – 30 kg przy pracy stałej i 50 kg przy pracy dorywczej.
Jeżeli przedmioty są przenoszone przez jednego pracownika na odległość przekraczającą 25 metrów, masa przenoszonych przedmiotów nie może przekraczać:
dla kobiet – 12 kg, a dla mężczyzn – 30 kg.
Jeżeli przedmioty są przenoszone przez jednego pracownika pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia nie przekracza 300, a wysokość przekracza 4 metry,
niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone,
to masa tych przedmiotów nie może przekraczać:
dla kobiet – 12 kg, i dla mężczyzn – 30 kg.
Jeżeli przedmioty są przenoszone przez jednego pracownika pod górę po nierównej powierzchni, pochylniach lub schodach, których maksymalny kąt nachylenia przekracza 300, a wysokość przekracza 4 metry, niezależnie od odległości, na jaką przedmioty są przenoszone, to masa tych przedmiotów nie może przekraczać:
dla kobiet – 8 kg przy pracy stałej oraz 12 kg przy pracy dorywczej,
a dla mężczyzn – 20 kg przy pracy stałej oraz 30 kg przy pracy dorywczej.
Podczas oburęcznego przemieszczania przedmiotów siła użyta przez pracownika niezbędna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu, mierzona równolegle do podłoża, nie może przekraczać wartości:
przy pchaniu – 300 N dla mężczyzn i 120 N dla kobiet,
a przy ciągnięciu – 250 N dla mężczyzn i 100 N dla kobiet.
7.3.Zespołowe ręczne przemieszczanie przedmiotów
Przenoszenie przedmiotów, których długość przekracza 4 m oraz masa przekracza 30 kg dla mężczyzn i 20 kg dla kobiet, powinno odbywać się zespołowo,
pod warunkiem aby na jednego pracownika przypadała masa nieprzekraczająca:
1) przy pracy stałej – 25 kg dla mężczyzn i 10 kg dla kobiet,
2) przy pracy dorywczej – 42 kg dla mężczyzn i 17 kg dla kobiet.
Podczas zespołowego ręcznego przemieszczania przedmiotów siła użyta przez pracownika niezbędna do zapoczątkowania ruchu przedmiotu, mierzona równolegle do podłoża, nie może przekraczać wartości:
przy pchaniu – 250 N dla mężczyzn i 100 N dla kobiet,
a przy ciągnięciu – 210 N dla mężczyzn i 80 N dla kobiet.
Niedopuszczalne jest zespołowe ręczne przemieszczanie przedmiotów na odległość przekraczającą 25 m lub o masie przekraczającej 500 kg dla mężczyzn i 200 kg dla kobiet.
Niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materiałów ciekłych – gorących, żrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia, których masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 25 kg dla mężczyzn i 10 kg dla kobiet.
Przy zespołowym przenoszeniu przedmiotów powinien być zapewniony dobór pracowników pod względem wzrostu i wieku oraz nadzór pracownika doświadczonego w zakresie stosowania odpowiednich sposobów ręcznego przemieszczania przedmiotów. Odstępy pomiędzy pracownikami powinny mieć co najmniej 0,75 m, powinni stosować odpowiedni sprzęt pomocniczy.
Przenoszenie przedmiotów długich i o dużej masie powinno odbywać się przy zastosowaniu sprzętu pomocniczego, pozwalającego na transport takich przedmiotów z możliwie najmniejszym unoszeniem ich ponad poziom podłoża.
W przypadku zespołowego przenoszenia na ramionach przedmiotów długich i o dużej masie pracownicy powinni wkładać i opuszczać przenoszony przedmiot jednocześnie i na komendę, znajdować się po jednej stronie przenoszonego przedmiotu, używać środków ochrony indywidualnej chroniących ramiona.
Przykład
Pracownicy przenosili długi przedmiot. Długość przedmiotu, jego ciężar oraz liczba i dobór pracowników były prawidłowe. Sposób przenoszenia (na ramieniu, po jednej stronie) również był prawidłowy.
W trakcie przenoszenia przedmiotu mistrz, który kierował transportem, przyłączył się do niesienia przedmiotu. Po kilku metrach zasłabł i upadł. Po badaniach stwierdzono zawał.
Mistrz nie powinien był przyłączać się do czynnego transportu przedmiotu, ponieważ jego zadaniem było wydawanie komend dotyczących podnoszenia, transportu i ułożenia przedmiotu w miejscu składowania, a ponadto pod względem wzrostu, wieku i zdrowia nie pasował do brygady transportowej ale tak na marginesie, ponieważ wykonał on te czynności w tak zwanej dobrej wierze dla zakładu, należy uznać wypadek za wypadek przy pracy.
7.4.Przemieszczanie materiałów szkodliwych i niebezpiecznych
Organizacja i metody prac związanych z ręcznym przemieszczaniem materiałów mogących stwarzać zagrożenia w związku z ich właściwościami (żrącymi, trującymi, pylnymi – powinny eliminować lub ograniczać te zagrożenia.
Niedopuszczalne jest przenoszenie przez jednego pracownika materiałów ciekłych – gorących, żrących albo o właściwościach szkodliwych dla zdrowia – których masa wraz z naczyniem i uchwytem przekracza 25 kg dla mężczyzn i 10 kg dla kobiet.
Balony szklane z kwasami lub innymi cieczami żrącymi powinny być przewożone na specjalnych wózkach.
W wyjątkowych przypadkach balony te mogą być przenoszone przez dwóch pracowników w odpowiednio wytrzymałych koszach z uchwytami. Niedopuszczalne jest przenoszenie tych balonów na plecach lub przed sobą.
7.5.Przemieszczanie ładunków za pomocą poruszanych ręcznie wózków oraz taczek
Wózki powinny zapewniać stabilność przy załadunku i rozładunku. Wózki przemieszczane na szynach oraz wózki kołowe przemieszczane na pochyleniach powinny posiadać sprawnie działające hamulce.
Przy przemieszczaniu ładunku na wózku na pochyleniach torów większych od 2% masa ładunku, łącznie z masą wózka,
nie może przekraczać 600 kg dla mężczyzn i 240 kg dla kobiet
a przy pochyleniu większym niż 2 % – 450 kg dla mężczyzn i 180 kg dla kobiet.
Odległość między pojedynczymi wózkami na pochyleniach torów powinna wynosić co najmniej 25 m, a pomiędzy zestawami złożonymi z kilku wózków, co najmniej 50 m.
Hamulce wózków szynowych przemieszczanych w zestawie powinny być sprawne, tak aby gwarantowały szybkie zatrzymanie zestawu.
Wszystkie wózki wchodzące w skład zestawu powinny być ze sobą połączone. Wózki-wywrotki powinny posiadać sprawnie funkcjonujące urządzenia zabezpieczające przed przypadkowym przechyleniem się koleby lub skrzyni oraz urządzenia do unieruchomienia wózków w czasie przechylania koleby lub skrzyni.
Sposób ładowania oraz rozmieszczenia ładunków na wózkach i taczkach powinien zapewniać ich równowagę i stabilność podczas przemieszczania.
Przedmioty przewożone na wózkach nie powinny wystawać poza obrys wózka i przysłaniać pola widzenia. W wyjątkowych przypadkach dopuszczalne jest przewożenie przedmiotów w warunkach niespełnienia tych wymagań, o ile praca odbywa się pod nadzorem zapewniającym bezpieczne jej wykonanie.
Masa ładunku przemieszczanego na przez mężczyzn na taczce, łącznie z masą taczki, nie może przekraczać 100 kg po twardej nawierzchni i 75 kg po nawierzchni nieutwardzonej, a dla kobiet 40 kg.
Przy nachyleniu większym niż 5 % – 75 kg dla mężczyzn i 30 kg dla kobiet. Niedopuszczalne jest przemieszczanie ładunku na taczce po terenie o nachyleniu większym niż 8 %.
Niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie ładunków na taczce po terenie o nachyleniu większym niż 8% oraz na odległość większą niż 200 m.
Dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku po terenie płaskim o twardej i gładkiej nawierzchni, łącznie z masą wózka, nie może przekraczać następujących wartości:
W przypadku przemieszczania ładunku na wózkach po nawierzchni nierównej lub nieutwardzonej – dopuszczalna masa ładunku, łącznie z masą wózka nie może przekraczać 60% wartości określonych wyżej.
Niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie ładunków na wózkach po terenie o nachyleniu większym niż 8% oraz na odległość większą niż 200 m.
Masa ładunku przemieszczanego na wózku szynowym, łącznie z masą wózka, nie może przekraczać na jednego pracownika przy przemieszczaniu po terenie o nachyleniu: nieprzekraczającym 2% – 600 kg dla mężczyzn i 240 kg dla kobiet, większym niż 2% – 450 kg dla mężczyzn i 180 kg dla kobiet.
Masa ładunku przemieszczanego na wózku jednokołowym (taczce), łącznie z masą taczki, nie może przekraczać przy przemieszczaniu: po terenie płaskim o twardej i gładkiej nawierzchni o nachyleniu: nieprzekraczającym 5% – 100 kg dla mężczyzn i 40 kg dla kobiet, większym niż 5% – 75 kg dla mężczyzn i 30 kg dla kobiet, a po terenie o nierównej lub nieutwardzonej nawierzchni – 60% wartości określonych wyżej.
7.6.Ręczne przetaczanie i wtaczanie przedmiotów
Dopuszczalne jest ręczne przetaczanie i wtaczanie przedmiotów o kształtach okrągłych (w szczególności beczek, rur o dużych średnicach), pod warunkiem zachowania wartości sił określonych wyżej (przy pchaniu 300 N dla mężczyzn i 129 N dla kobiet,
a przy ciągnięciu 250 N dla mężczyzn i 100 N dla kobiet),
a ponadto przy spełnieniu następujących wymagań:
1) masa ręcznie przetaczanych przedmiotów, po terenie poziomym o twardej i gładkiej nawierzchni, nie może przekraczać 200 kg na jednego mężczyznę i 80 kg na jedną kobietę,
2) masa ręcznie wtaczanych przedmiotów na pochylnie nie może przekraczać 50 kg na jednego mężczyznę i 20 kg na jedną kobietę.
7.7.Przemieszczanie ładunków przy użyciu ręcznie napędzanych dźwignic
Dźwignice powinny posiadać wyraźne oznakowanie określające ich dopuszczalny udźwig. Stosowane do przemieszczania ładunków krążki, wielokrążki i wciągniki powinny być przymocowane do posiadających odpowiednią wytrzymałość belek, haków, dźwigarów lub innych konstrukcji w sposób zapewniający bezpieczeństwo pracy.
Stosowane wciągarki i przyciągarki powinny być przymocowane do podłoża w sposób zabezpieczający przed ich przemieszczaniem podczas pracy.
Wciągarki i przyciągarki powinny posiadać sprawne hamulce oraz urządzenia uniemożliwiające ruch wsteczny wału lub bębna. Stosowane krążki i liny powinny być tak dobrane, aby niemożliwe było zakleszczenie lub zsunięcie się liny.
Niedopuszczalne jest używanie lin i łańcuchów uszkodzonych lub o niedostatecznej wytrzymałości albo niewłaściwie zamocowanych.
Długość liny lub łańcucha powinna być tak dobrana, aby przy rozwinięciu niezbędnym do przemieszczenia ładunku pozostały na bębnie co najmniej dwa zwoje. Sposób zamocowania ładunku na haku powinien zapobiegać jego upadkowi lub gwałtownej zmianie położenia.
Podnoszenie lub opuszczanie ładunków w miejscu przebywania pracowników powinno być poprzedzone sygnałem ostrzegawczym. Przebywanie pracowników pod zawieszonym ładunkiem jest niedopuszczalne.
7.8.Rampy, pomosty, magazyny, składowiska
Zgodnie z r.o.b.h. stosowane do załadunku i rozładunku pomosty i rampy powinny być odpowiednie do wymiarów i masy ładunków przeznaczonych do transportu.
Na pomost i rampę powinno prowadzić co najmniej jedno wejście. Materiały i inne przedmioty powinny być magazynowane w pomieszczeniach i miejscach do tego przeznaczonych.
Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa stosownie do rodzaju i właściwości składowanych w nich materiałów.
Przy składowaniu materiałów należy określić dla każdego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczalną wysokość składowania, zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia urządzeń przeznaczonych do składowania (regałów, podestów itp.),
zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do jego składowania i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia podłóg i stropów, na których odbywa się składowanie,
wywiesić czytelne informacje o dopuszczalnym obciążeniu podłóg, stropów i urządzeń przeznaczonych do składowania.
Regały powinny mieć odpowiednio wytrzymałą i stabilną konstrukcję oraz zabezpieczenia przed ich przewróceniem się.
Szerokość odstępów między regałami powinna być odpowiednia do stosowanych środków transportowych oraz powinna umożliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami.
Sposób układania materiałów na regałach i ich zdejmowania nie może stwarzać zagrożeń dla bezpieczeństwa pracowników. Przedmioty łatwo tłukące się, substancje i mieszaniny sklasyfikowane jako niebezpieczne oraz materiały o największej masie powinny być składowane na najniższych półkach regałów.
Przedmioty, których wymiary, kształt i masa decydują o ich indywidualnym sposobie składowania, powinny być ustawiane lub układane stabilnie, z uwzględnieniem położenia ich środka ciężkości, tak aby zapobiec ich wywróceniu się lub spadnięciu.
Przy składowaniu materiałów w stosach należy zapewnić stateczność stosów poprzez składowanie na wysokość uzależnioną od rodzaju materiałów (ich wymiarów, masy, kształtu) oraz wytrzymałości opakowań, wiązanie między warstwami, układanie stosów tak, aby środek ciężkości przedmiotów składowanych pozostawał wewnątrz obrysu stosów, zachowanie między stosami odległości umożliwiającej bezpieczne układanie i przemieszczanie materiałów.
Rozładunek stosów powinien być prowadzony kolejno, począwszy od najwyższych warstw. Niedopuszczalne jest wyjmowanie materiałów ze środka stosów.
Przy składowaniu materiałów na paletach lub w kontenerach należy zapewnić, aby szerokość odstępów między paletami była odpowiednia do stosowanych środków transportowych oraz powinna umożliwiać bezpieczne operowanie tymi środkami i ładunkami.
Przy składowaniu materiałów sypkich luzem należy zapewnić powierzchnię składową, która przy zachowaniu kąta zsypu naturalnego umożliwi zachowanie przejść lub przejazdów wokół hałdy lub zwału, wytrzymałość zapór odpowiednią do parcia składowanego materiału sypkiego, w miarę potrzeby wynikającej z ochrony sąsiednich stref pracy oraz technicznych możliwości szczelne obudowanie miejsca przeładunku i urządzeń przeładunkowych oraz połączenie ich z urządzeniami odciągającymi pył w miejscu jego powstawania, bezpieczne metody pracy, szczególnie przy ręcznym pobieraniu i przenoszeniu materiałów.
Wchodzenie pracowników na zwały materiałów sypkich grożących zasypaniem dozwolone jest jedynie w przypadkach wyjątkowej konieczności z zastosowaniem pomostów lub innych urządzeń zapewniających bezpieczeństwo, a także przy zapewnieniu asekuracji przez drugiego pracownika oraz odpowiedniego nadzoru.
Przy składowaniu materiałów pylących luzem należy zapewnić szczelne ogrodzenie co najmniej do wysokości 0,5 m ponad wysokość składowanego materiału.
Przy składowaniu materiałów skłonnych do samozapalenia należy je zabezpieczyć przed samozapłonem, a w szczególności ograniczyć wysokość składowania, stosować kominy wentylacyjne oraz przesypywać lub często przerzucać hałdy i zwały.
Niedopuszczalne jest składowanie materiałów bezpośrednio pod elektroenergetycznymi liniami napowietrznymi lub w odległości mniejszej (licząc w poziomie od skrajnych przewodów) niż 2 m od linii niskiego napięcia, 5 m od linii wysokiego napięcia do 15 kV, 10 m od linii wysokiego napięcia do 30 kV, 15 m od linii wysokiego napięcia powyżej 30 kV.
8.Eliminacja lub ograniczenie zagrożeń
Eliminacja lub ograniczenie zagrożeń jest możliwa poprzez zapewnienie przez pracodawcę i osoby kierujące pracownikami bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
zapewnienie środków ochrony indywidualnej (ochrona głowy, ramion, nóg i stóp,
odzież do prac na otwartej przestrzeni w zmiennych warunkach atmosferycznych,
ochronniki słuchu do pracy ze sprzętem mechanicznym,
odzieży i obuwia roboczego, opracowanie i udokumentowanie oceny ryzyka zawodowego,
opracowanie i udostępnienie pracownikom instrukcji bezpieczeństwa i higieny pracy w transporcie ręcznym,
zapoznanie pracowników z oceną ryzyka oraz instrukcją bezpieczeństwa pracy, zabezpieczenie prac szczególnie niebezpiecznych.
Konieczne jest też sprawdzanie przestrzegania przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
9.Warunki higienicznosanitarne
Pracodawca powinien zapewnić pracownikom odpowiednie, zgodne z r.o.b.h., warunki higieniczno-sanitarne, a szczególnie szatnię przepustową na odzież własną i roboczą, umywalnię z kabinami natryskowymi, suszarnię odzieży i obuwia,
pomieszczenie do podgrzewania i spożywania posiłków oraz pomieszczenie ustępowe.
Pracodawca powinien też dostarczać pracownikom posiłki profilaktyczne oraz napoje zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 28.05.1996 r. w sprawie posiłków i napojów.
10.Zachowanie się pracowników w razie zagrożenia lub pożaru
Pracownik zgodnie z art. 210 k.p. ma prawo w razie zagrożenia dla zdrowia lub życia odmówić wykonania pracy, a w przypadku gdy samo przerwanie pracy nie usuwa zagrożenia, może oddalić się z miejsca zagrożenia. Pracownik powinien o tym poinformować swojego przełożonego.
W razie wypadku przy pracy pracownicy powinni, w zależności od skutków wypadku, wyprowadzić poszkodowanego z miejsca wypadku, umieścić go w jasnym ciepłym pomieszczeniu,
zapewnić opiekę i udzielić pierwszej pomocy, wezwać lekarza, ostrzec współpracowników o zagrożeniu i przeprowadzić ewakuację, zabezpieczyć miejsce wypadku i powiadomić przełożonego.
W przypadku pożaru pracownicy powinni wezwać straż pożarną. Zgodnie z art. 2091 § 1 k.p. pracodawca jest zobowiązany zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach,
zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników, wyznaczyć pracowników do udzielania pierwszej pomocy i wykonywania działań w zakresie zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,
zapewnić łączność ze służbami zewnętrznymi wyspecjalizowanymi w zakresie udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, ratownictwa medycznego oraz ochrony przeciwpożarowej.
