Wypadek więźnia skierowanego do wykonania pracy

1.Wypadek osoby skazanej Zgodnie z postanowieniami art. 121 § 9 ustawy z 6.06.1997 r. – Kodeks karny wykonawczy – dalej k.k.w., w stosunku do osób skazanych wykonujących pracę na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania stosuje się przepisy prawa pracy dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy.

Skazanego instruuje się o sposobie wykonywania przydzielonej pracy, szkoli w zakresie przepisów bhp, przepisów przeciwpożarowych oraz obsługi maszyn i urządzeń, a także zapoznaje się z podstawowymi zasadami i normami pracy oraz zasadami wynagrodzenia za pracę (art. 122a § 1 k.k.w.).

Skazany natomiast jest obowiązany przestrzegać dyscypliny i regulaminu, przepisów porządkowych, przeciwpożarowych i bhp. (art. 122a § 2 k.k.w.).

Zdolność skazanego do pracy oraz w miarę potrzeby rodzaj, warunki i czas pracy określa lekarz (art. 121 § 6 k.k.w.).

Skazanych obejmują także przepisy dotyczące wypadków przy pracy zaistniałych podczas odpłatnego wykonywania pracy na rzecz określonego podmiotu.

Jeśli skazany zatrudniony jest na podstawie umowy o pracę (§ 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 9.02.2004 r. w sprawie szczegółowych zasad zatrudniania skazanych), ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku dokonuje się na zasadach jak dla pracowników.

Inne formy odpłatnego wykonywania pracy przez skazanych (np. umowa zlecenie) ujęte są w postanowieniach art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych – dalej u.u.w.,

gdzie za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzna powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania odpłatnie pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

2.Ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 2 u.u.w., ustalenia okoliczności i przyczyn tych wypadków, robi się na karcie wypadku 319043227_55627630 podmiot na rzecz którego praca ta jest wykonywana.

W art. 5 ust. 4 u.u.w., zawarta jest delegacja dla ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego do określenia w drodze rozporządzenia trybu uznawania zdarzenia za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia.

Ustawodawca zwrócił ponadto uwagę na konieczność zapewnienia jednolitości obowiązujących rozwiązań dotyczących ustalania okoliczności i przyczyn wypadków.

Na podstawie ww. delegacji ustawowej Minister Pracy i Polityki Społecznej wydał rozporządzenie z 19.12.2002 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia,

powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia – dalej r.z.w.Zgodnie z r.z.w. osoba poszkodowana zgłasza wypadek podmiotowi, na rzecz którego praca jest wykonywana.

Obowiązek zgłoszenia zdarzenia wypadkowego dotyczy każdego pracownika, który taki wypadek zauważył (np. w przypadku gdy poszkodowany nie jest w stanie ze względu na stan zdrowia spełnić ten obowiązek osobiście).

Zgłoszenie to, powinno być przekazane w formie pisemnej, bowiem w ciągu 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku (§ 4 ust. 1 r.z.w.), podmiot na rzecz którego wykonywana była praca jest zobowiązany do sporządzenia karty wypadku, której wzór jest określony w załączniku do r.z.w.

Do karty wypadku dołącza się zapis wyjaśnień poszkodowanego i informacji uzyskanych od świadków wypadku, a także inne dokumenty zebrane w czasie ustalania okoliczności i przyczyn wypadku, w szczególności dokumenty sporządzone z oględzin miejsca wypadku,

inne dowody dotyczące wypadku uznane za niezbędne do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a także uwagi i zastrzeżenia do ustaleń zawartych w karcie wypadku zgłoszone przez poszkodowanego lub uprawnionego członka rodziny.

Kartę wypadku sporządza się w 3 egzemplarzach: pierwszy egzemplarz otrzymuje poszkodowany lub uprawniony członek rodziny, drugi egzemplarz pozostaje u podmiotu ustalającego okoliczności i przyczyny wypadku, trzeci egzemplarz jest przekazywany do Zakładu, jeżeli zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy (§ 4 ust. 4 r.z.w.).

Jednocześnie niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wypadku podmiot zobowiązany do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku zawiadamia pisemnie właściwą terenową jednostkę organizacyjną (ZUS) o wszczęciu postępowania powypadkowego, w którym może uczestniczyć przedstawiciel ZUS.Zgodnie z § 3 ust. 1 r.z.w. zdarzenie uznaje się za wypadek przy pracy na podstawie ustalenia jego okoliczności i przyczyn, w szczególności przez:

Kwalifikację prawną zdarzenia, a więc ustalenia czy zdarzenie jest czy też nie jest wypadkiem przy pracy dokonuje podmiot, na rzecz którego praca ta jest wykonywana (§ 3 ust. 2 r.z.w.).

Podmiot ten, powinien jednak przede wszystkim podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie oraz zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobie poszkodowanej. Działania te, polegają między innymi na:

W ramach udzielania pierwszej pomocy powinny być podjęte działania służące utrzymaniu poszkodowanego przy życiu i zapobiegające rozprzestrzenianiu się skutków wypadku. Jednocześnie, jeśli skutki wypadku będą tego wymagały powinno nastąpić wezwanie pomocy służb ratunkowych.

Ważnym obowiązkiem jest zabezpieczenie miejsca wypadku w sposób wykluczający:

W praktyce zabezpieczenie miejsca wypadku oznacza wygrodzenie strefy wypadku taśmą lub barierkami, a także w przypadku konieczności należy wystawić znaki lub tablice informujące o grożącym niebezpieczeństwie.

W jednostkach organizacyjnych zatrudniających skazanych (np. przywięzienne zakłady pracy, zewnętrzni przedsiębiorcy) powinna być określona procedura ustalenia przyczyn i okoliczności wypadku skazanego. Najwłaściwsze jest przypisanie tego zadania służbie bhp, merytorycznie do tego przygotowanej lub zespołowi powypadkowemu.

Niezwłocznie po otrzymaniu wiadomości o wypadku wyznaczona osoba (osoby) przystępuje do ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, a w szczególności:

Wnikliwe zbadanie miejsca wypadku ułatwi osobie badającej wypadek wyrobić sobie szerszy pogląd na przebieg zdarzenia, jego okoliczności i przyczyny.

Wymaganym jest sporządzenie protokołu (notatki) z oględzin miejsca wypadku, który powinien być wówczas włączony do dokumentacji powypadkowej.

Również wykonane fotografie lub szkice są elementem tej dokumentacji.

Następnym zadaniem osoby przeprowadzającej dochodzenie powypadkowe jest przesłuchanie poszkodowanego, jeżeli stan jego zdrowia na to pozwala oraz przesłuchanie świadków wypadku. Przesłuchanie poszkodowanego i świadków powinno odbyć się możliwie najszybciej po zaistnieniu zdarzenia.

Przed przesłuchaniem poszkodowanego i świadków wypadku, wskazanym jest przygotowanie listy pytań, które powinny być zadane poszkodowanemu i świadkom wypadku.

Pytania i odpowiedzi powinny być rejestrowane na odpowiednich formularzach (protokołach), a pod treścią wyjaśnień powinny złożyć swoje podpisy osoby przesłuchiwane i osoba (osoby) przesłuchujące.

Po przesłuchaniu poszkodowanego i świadków wypadku, celem wszechstronnego ustalenia jego okoliczności i przyczyn niezbędne może okazać się zebranie innych dowodów dotyczących zdarzenia takich jak np.:

W oparciu o ustalone okoliczności wypadku należy wskazać jego przyczyny. W tym celu można np. wykorzystać najbardziej powszechną w Polsce metodykę badania wypadków przy pracy według systematyki TOL. W metodzie tej zakłada się, że każdy wypadek może być wynikiem przyczyn technicznych (T), organizacyjnych (O) i ludzkich (L).

W trakcie postępowania powypadkowego w pierwszej kolejności analizuje się przyczyny techniczne (T), następnie przyczyny organizacyjne (O) a na koniec przyczyny, których źródłem może być człowiek (L).

Istotne jest ustalenie powiązań pomiędzy poszczególnymi grupami przyczyn. W oparciu o dokonane ustalenia okoliczności i przyczyn zdarzenia podmiot ustalający dokonuje prawnej kwalifikacji zdarzenia, a więc stwierdza, że zdarzenie to jest lub nie jest wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy określonym w art. 3 ust. 3 u.u.w.

Jednocześnie w pkt 4 karty wypadku należy uzasadnić stanowisko, jeżeli zdarzenia nie uznano za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy.

Przy kwalifikacji prawnej zdarzenia należy poza oczywiście wymogiem istnienia ubezpieczenia wypadkowego poszkodowanego z danego tytułu ustalić

spełnienie czterech wymogów definicji wypadku, a więc, że jest to zdarzenie nagłe wywołane przyczyna zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło podczas wykonywania pracy.

Nagłość zdarzenia nie budzi wątpliwości przy ocenie takich zdarzeń, jak upadek poszkodowanego, upadek przedmiotów na poszkodowanego, skaleczenie, upadek z wysokości, porażenie prądem itp.

Ponadto Trybunał Ubezpieczeń Społecznych (orzeczenie TUS z 19.09.1958 r. TR III/58, OSPiKA 1960, Nr 3, poz. 63) wyjaśnił, że zdarzenie jest także nagłe, jeżeli czas działania przyczyny zewnętrznej nie przekracza jednej dniówki roboczej.

Dotyczy to np. zatrucia czynnikami chemicznymi czy porażenia słonecznego. Natomiast zdarzenie spowodowane oddziaływaniem przyczyny zewnętrznej przez okres ponad jednej dniówki, np. tlenku węgla na organizm człowieka może być uznane za chorobę zawodową.

Przyczyną zewnętrzną może być każdy czynnik zewnętrzny, zdolny wywołać szkodliwe skutki np. narzędzie, maszyna, siły przyrody, czyn innego osobnika, praca i czynności samego poszkodowanego.

Przy czym, źródłem wypadku może być zarówno przypadek przezeń zawiniony, jak i nie zawiniony np.: potknięcie się, odruch, nieostrożność. Należy jednak pamiętać, że przepisy nie wymagają, aby przyczyna zewnętrzna była wyłączną przyczyną zdarzenia.

Czasem może nastąpić splot przyczyn tkwiących w organizmie człowieka z przyczynami zewnętrznymi.

Uraz lub śmierć poszkodowanego – zgodnie z definicją, kwalifikację prawną wypadku przy pracy mogą otrzymać tylko takie zdarzenia, w wyniku których nastąpił uraz lub śmierć poszkodowanego, o ile zostały spełnione pozostałe elementy definicji wypadku przy pracy.

Uraz (zgodnie z art. 2 pkt 13 u.u.w.) jest to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego.

Pojęcie urazu należy rozumieć szeroko, bowiem mogą to być skaleczenia, rany, złamania, utrata części ciała, urazy wewnętrzne, oparzenia czynnikiem termicznym

lub środkami chemicznymi, odmrożenia, zatrucia, zakażenia, duszenie z powodu braku tlenu, skutki działania hałasu i wibracji, ciśnienia, skrajnych temperatur, oświetlenia oraz promieniowania.

Mogą to być także wstrząsy psychiczne. Uznanie urazu zgodnie z definicją wypadku przy pracy nie musi skutkować niezdolnością do pracy.

Zgodnie z postanowieniem art. 3 ust. 4 u.u.w. za śmiertelny wypadek przy pracy uważa się wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć w okresie nie przekraczającym 6 miesięcy od dnia wypadku.

Czwartym elementem definicji wypadku jest związek z pracą, a więc wykonywanie przez poszkodowanego pracy na podstawie skierowania do pracy w czasie wykonywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania.

Osoba wypełniająca kartę wypadku musi podać dowody jeśli w pkt 5 karty stwierdzi, że wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez poszkodowanego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowanego przez niego umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa.

Zgodnie bowiem z postanowieniem art. 21 ust. 1 u.u.w. w sytuacji gdy wyłączną przyczyną wypadku było udowodnione naruszenie przez ubezpieczonego przepisów dotyczących ochrony życia i zdrowia, spowodowane przez niego umyślnie lub w skutek rażącego niedbalstwa, świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują.

Stwierdzając powyższe należy uzasadnić i wskazać dowody stanowiące podstawę takiego stwierdzenia.

W wymienionej ustawie i w innych przepisach prawa pracy brak jest definicji takich pojęć jak „umyślność” czy „rażące niedbalstwo”. Dlatego też w praktyce sądowniczej stosuje się terminologię prawa karnego.

Według art. 9 § 1 ustawy z 6.06.1997 r. – Kodeks karny – dalej k.k., czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest, chce go popełnić albo przewiduje możliwość jego popełnienia i na to się godzi.

W myśl natomiast art. 9 § 2 k.k. czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.

Jak nie trudno zauważyć, różnica między umyślnością i nieumyślnością wynika z istnienia lub braku zamiaru sprawcy popełnienia czynu zabronionego.

W pojęciu winy umyślnej zawarty jest zawsze zamiar popełnienia czynu, a więc element świadomości sprawcy, a ponadto element jego woli skierowanej na popełnienie tego czynu (…chce popełnić) lub chociażby godzenia się na jego popełnienie – przy jednoczesnym przewidywaniu możliwości tego popełnienia.

Istota nieumyślności polega zaś na braku zamiaru popełnienia czynu, lecz mimo to na jego popełnieniu wskutek niezachowania należytej ostrożności wymaganej w danych okolicznościach.

Odnośnie rażącego niedbalstwa w orzecznictwie sądowym przyjmuje się, że jest to zachowanie graniczące z umyślnością, a zarazem takie, które daje podstawę do „szczególnie negatywnej oceny postępowania” pracownika.

Powyższe rozumienie tego pojęcia zapoczątkował Trybunał Ubezpieczeń Społecznych, który w wyroku z 20.09.1973 r. III TO 84/73, PiZS 1975, nr 1, s. 74), wyjaśnił, że niedbalstwo pracownika jako wyłączna przyczyna wypadku przy pracy zwalnia zakład od odpowiedzialności tylko wtedy, jeżeli miało charakter rażący, „a więc graniczyło z umyślnością”.

Stanowisko Sądu Najwyższego w tej mierze, ukształtowało się pod wpływem wyroku z 6.08.1976 r. III PRN 19/76, OSNCP 1977, z. 3, poz. 55.

Przyjęto w nim, że przez działanie z rażącym niedbalstwem należy rozumieć między innymi sytuacje, w których poszkodowany pracownik zdaje sobie sprawę z grożącego mu niebezpieczeństwa, gdyż zwykle ono występuje w danych okolicznościach faktycznych,

tak że każdy człowiek o przeciętnej przezorności ocenia je jako ewidentne – a mimo to, z naruszeniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, naraża się na to niebezpieczeństwo, ignorując następstwa własnego zachowania się.

Interpretację taką zawiera wyrok Sądu Najwyższego z 30.11.1999 r. II UKN 221/99, OSNAPiUS, nr 6, poz. 205.

Świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługują również ubezpieczonemu, który będąc w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środków odurzających lub substancji psychotropowych, przyczynił się w znacznym stopniu do spowodowania wypadku.

W tym przypadku wypełniając pkt 6 karty wypadku należy udowodnić i uzasadnić, że poszkodowany będąc pod wpływem tych środków w znacznym stopniu przyczynił się do spowodowania wypadku.

Jeśli poszkodowany odmówi poddania się badaniom na zawartość tych substancji w organizmie należy w protokole zamieścić informacje o tym fakcie.

Podkreślić należy, że sam stan nietrzeźwości nie przesądza o pozbawieniu poszkodowanego świadczeń z tytułu wypadku.

Jednak odmowa poddania się badaniu lub inne zachowanie uniemożliwiające jego przeprowadzenie powoduje pozbawienie prawa do świadczenia, chyba że poszkodowany udowodni, że miały miejsce przyczyny, które uniemożliwiły poddanie się temu badaniu.

Z treścią wypełnionej karty wypadku należy zapoznać poszkodowanego (lub członka jego rodziny) jednocześnie pouczając o prawie zgłaszania uwag i zastrzeżeń do ustaleń zawartych w karcie.

Ewentualne zgłoszone uwagi i zastrzeżenia dołącza się do karty wypadku. Zapoznanie się z treścią karty wypadku poszkodowany potwierdza podpisem.

Kartę wypadku sporządzoną w 3 egzemplarzach podpisuje również osoba sporządzająca. Pierwszy egzemplarz karty otrzymuje poszkodowany, drugi pozostaje u podmiotu ustalającego okoliczności wypadku, trzeci egzemplarz przekazany jest do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, jeśli wypadek uznano za wypadek przy pracy.

W oparciu o sporządzoną kartę wypadku wypełnić należy (posługując się instrukcją GUS) statystyczną kartę wypadku. Statystyczną kartę wypadku najczęściej wypełnia pracownik służby bhp zakładu (podmiotu, na rzecz którego wykonywana była praca przez poszkodowanego).

Dostałeś do podpisu protokół z wypadku śmiertelnego jakiemu uległa twoja najbliższa osoba ? Nie podpisuj go od razu.  Będą wykorzystywać twój  stres i skłaniać abyś podpisał  od razu, nie słuchaj. Weź protokół do domu, bo tak można i prześlij go do mnie. Przeczytam i doradzę jak postąpić  aby cię nie wykiwali.

Dlatego,że zespoły powypadkowe w zakładach pracy są skorumpowane przez pracodawców to protokoły piszą  tak   – by odpowiedzialnością  za wypadek obciążyć poszkodowanego, co zawsze jest zawsze nieprawdą. Tymczasem za każdy zaistniały wypadek w pracy odpowiedzialność ponosi pracodawca. Piszę te słowa jako 25 letni praktyk dochodzeń powypadkowych.

bhpekspert@gmail.com   lub 501 700 846

Robert Łabuzek