Roszczenia uzupełniające z tytułu wypadku przy pracy – uchylenie wyroku

III APa 3/15, Roszczenia uzupełniające z tytułu wypadku przy pracy. – Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Wyrok

Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

z dnia 27 maja 2015 r.

III APa 3/15

Roszczenia uzupełniające z tytułu wypadku przy pracy.

TEZA aktualna

Powództwo obejmujące roszczenia uzupełniające z tytułu wypadku przy pracy można uznać za przedwczesne w sytuacji, kiedy ubezpieczony nie wyczerpał trybu przewidzianego w ustawie z 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

UZASADNIENIE

Skład orzekający

Przewodniczący: Sędzia SA Wiesława Stachowiak (spr.).

Sędziowie: SA Katarzyna Wołoszczak, SO Katarzyna Schönhof-Wilkans.

Sentencja

Sąd Apelacyjny w Poznaniu III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu w dniu 27 maja 2015 r. w Poznaniu sprawy K. Z. przeciwko (…) sp. z o.o. z siedzibą w G. o zapłatę na skutek apelacji K. Z. od wyroku Sądu Okręgowego w Zielonej Górze z dnia 9 lutego 2015 r. sygn. akt IV P 19/14 uchyla zaskarżony wyrok, znosi postępowanie sądowe od dnia 21 listopada 2014 r. i sprawę przekazuje Sądowi Okręgowemu w Zielonej Górze do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Uzasadnienie faktyczne

Powód K. Z. pozwem z 9 lipca 2014 r. wniósł o zasądzenie od byłego pracodawcy – (…) sp. z o.o. z siedzibą w G. 90.000 zł tytułem odszkodowania za skutki wypadku przy pracy, któremu uległ 29 marca 2013 r.

Pozwany (…) sp. z o.o. z siedzibą w G. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Zielonej Górze wyrokiem z 9 lutego 2015 r., w sprawie IV P. 19/14 oddalił powództwo (pkt I) i orzekł w przedmiocie kosztów procesu (pkt II).

Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny:

Powód był zatrudniony u pozwanego na podstawie szeregu umów o pracę. Ostatnio podpisał umowę na okres próbny, od 11 marca 2013 r., na cały etat. Zajmował stanowisko pracownika cegielni, budowlanego i pracę wykonywał na terenie Belgii.

29 marca 2013 r. około godziny 10.40 powód uległ wypadkowi przy pracy w miejscowości A., na terenie cegielni należącej do (…) w (…). Ręka powoda została wciągnięta pod blachę maszyny transportującej cegły. Do złamania kości nie doszło Na skutek wypadku powód doznał stłuczenia lewej dłoni. Powód zgłosił pozwanemu w tym dniu zdarzenie wypadkowe.

5 kwietnia 2013 r. pracodawca zatwierdził protokół powypadkowy nr (…), w którym zdarzenie z 29 marca 2013 r. zostało uznane za wypadek przy pracy.

Po wypadku powód udał się do Polski i pobierał zasiłek chorobowy od 1 kwietnia 2014 r. do 13 maj 2013 r. W procesie leczenia powoda, jako rozpoznanie ujęto: stłuczenie ręki lewej.

17 maja 2013 r. powód wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. z wnioskiem o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku pracy.

Orzeczeniem z 25 czerwca 2013 r. lekarz orzecznik ZUS orzekł 1% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (pozycja nr (…) a tabeli oceny procentowej uszczerbku na zdrowiu – ograniczenie funkcji palca).

Z uwagi na wniesiony sprzeciw powoda, Komisja Lekarska O/ZUS orzeczeniem z 29 lipca 2013 r. orzekła, że K. Z. doznał w wyniku wypadku z 29 marca 2013 r., 1% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu (nr 14la tabeli oceny procentowej uszczerbku na zdrowiu).

Decyzją z 2 sierpnia 2013 r. (…) Oddział w Z. przyznał K. Z. jednorazowe odszkodowanie z tytułu 1% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, będącego następstwem wypadku przy pracy, w wysokości 704 zł.

Od powyższej decyzji K. Z. złożył odwołanie do Sądu Rejonowego w Zielonej Górze (IV U 294/13). Sprawa ta na dzień zamknięcia rozprawy w niniejszym postępowaniu nie została zakończona.

Powód prowadzi również postępowanie przed Sądem Okręgowym w Zielonej Górze Sądem Pracy i Ubezpieczeń Społecznych dotyczące odwołania od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. o wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Decyzją (…) Oddział w Z. z 31 października 2014 r. przyznano K. Z. prawo do renty okresowej z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy na okres od 1 grudnia 2013 r. do 31 października 2015 r.

W tak ustalonym stanie faktycznym, Sąd Okręgowy uznał za uzasadniony zarzut pozwanego, że roszczenie dochodzone przez powoda powinno podlegać oddaleniu jako przedwczesne, gdyż postępowanie wszczęte przez powoda przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy nie zostało zakończone.

1. Z. dochodzi od pracodawcy tzw. roszczenia uzupełniającego opartego na art. 444 § 1 k.c. Jako podstawę faktyczną swojego żądania powód wskazał, że w 29 marca 2013 r. uległ wypadkowi przy pracy, który rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą pracodawcy.

Sąd Okręgowy wziął pod uwagę, że katalog świadczeń przysługujących pracownikowi z tytułu wypadku przy pracy określony został w art. 6 ust. 1 ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Pracownikowi przysługuje z ubezpieczenia wypadkowego między innymi jednorazowe odszkodowanie z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, doznanego na skutek wypadku przy pracy (art. 11 i art. 12 powołanej ustawy). Pracownik poszkodowany na skutek wypadku przy pracy uprawniony jest do dochodzenia roszczeń uzupełniających na podstawie przepisów prawa cywilnego, w zakresie szkód niepokrytych odszkodowaniem z ustawy wypadkowej (tak w wyroku SN z 21 października 1998 r. w sprawie II UKN 273/98). Wysokość uzyskanego z ZUS jednorazowego odszkodowania za uszczerbek na zdrowiu, musi być brana pod uwagę przy określaniu wysokości odszkodowania z art. 444 § 1 k.c.

Zdaniem Sądu I instancji, pracownik nie może dochodzić odszkodowania przed rozpoznaniem jego roszczeń o świadczenia przysługujące na podstawie przepisów ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Do daty zamknięcia rozprawy takie postępowanie nie zostało zakończone. Powód wystąpił z odwołaniem od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Z. Przed Sądem Rejonowym w Zielonej Górze nadal toczy się postępowanie w sprawie IVU 294/13.

Zaistniała sytuacja procesowa oraz stan zdrowia i stan majątkowy powoda w ocenie Sądu Okręgowego uzasadniały odstąpienie od obciążania powoda obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz pozwanego w oparciu o art. 102 k.p.c.

Powód złożył apelację od wyroku.

Apelujący uzasadniając swoje stanowisko zakwestionował ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Okręgowy dotyczące przebiegu rozmów po wypadku przy pracy jakie prowadził z prezesem pozwanej, umowy pracę z 11 marca 2013 r., rodzaju skutków będących następstwem wypadku przy pracy jakiego doznał, w tym wysokości i rodzaju uszczerbku na zdrowiu.

Nadto powód przedstawił powody, dla których uważa, że dochodzona przez niego kwota tytułem odszkodowania nie jest wygórowana.

Skarżący podniósł także, że niezrozumiałe były dla niego powody nieuwzględnienia przez Sąd I instancji, składanych przez niego wniosków o przyznanie pełnomocnika z urzędu.

Uzasadnienie prawne

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sąd II instancji dokonując oceny stanowiska apelującego, w zakresie dotyczącym nieuwzględnienia przez Sąd Okręgowy złożonego przez powoda wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu uznał, że w sprawie zaistniała przesłanka powodująca nieważność postępowania, określona w art. 379 pkt 5 k.p.c. – powód został pozbawiony możności obrony swych praw.

Powód w toku procesu dwukrotnie domagał się ustanowienia fachowego pełnomocnika z urzędu. Pierwszy złożony przez powoda wraz z pozwem wniosek został oddalony przez Sąd Okręgowy postanowieniem z 29 września 2014 r. Sąd badał wówczas sytuację majątkową i osobistą powoda.

Apelujący ponowił wniosek 14 listopada 2014 r. Sąd I instancji rozpoznając go uznał, że okoliczności powołane przez powoda są tożsame z tymi przywołanymi w pozwie i na podstawie art. 117 (2) § 1 i § 2 k.p.c. odrzucił wniosek postanowieniem z 21 listopada 2014 r.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, decyzja Sądu I instancji była błędna. Sąd nie dostrzegł, że powód w kolejnym wniosku wskazał, iż nie poradzi sobie z prowadzeniem procesu „od strony prawnej”. Stwierdzenie to stanowi niewątpliwie nową okoliczność, która powinna była stać się przedmiotem merytorycznej oceny Sądu Okręgowego.

Wobec powyższego, postępowanie dotknięte jest nieważnością od 21 listopada 2014 r., tj. od wydania przez Sąd Okręgowy orzeczenia o odrzuceniu wniosku powoda.

Stosownie do art. 386 § 1 k.p.c. Sąd II uchylił zaskarżony wyrok i od 21 listopada zniósł postępowanie, od tego bowiem momentu powód pozbawiony był możności obrony swych praw.

W toku ponownie prowadzonego postępowania Sąd Okręgowy ma obowiązek merytorycznego rozpoznania wniosku powoda, w szczególności z uwzględnieniem art. 117 § 5 k.p.c.

Sąd II instancji za zasadne uznał przy tym zaznaczyć, że ocena potrzeby przyznania powodowi fachowej pomocy prawnej, dokonana powinna zostać z uwzględnieniem faktu, że w toku innych postępowań wszczętych przez skarżącego a dotyczących roszczeń związanych z wypadkiem przy pracy, taka pomoc została mu przyznana.

Pozostawiając ocenę wniosku samodzielnej decyzji Sądu I instancji, który działa niezawiśle, Sąd II instancji stwierdza, iż pożądanym byłoby porównanie przez Sąd Okręgowy stopnia skomplikowania procesów prowadzonych przez powoda. Wydaje się co do zasady, że sprawa o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy oraz sprawa, której przedmiotem jest wysokość renty wypadkowej, co najwyżej mogą mieć przebieg podobnie zawiły.

Jak już wspomniano, ostateczna ocena w powyższym zakresie należy do Sądu I instancji, ten jednak powinien mieć na względzie również wydźwięk jaki w stronach procesu może wywołać odmienna ocena tożsamych czy też bardzo zbliżonych okoliczności.

Komentarza na marginesie powyższych rozważań wymagała także kwestia ekonomiki postępowania, szczególnie w kontekście podniesionego przez powoda zarzutu, że Sąd I instancji nie zwrócił mu uwagi na znaczenie okoliczności, że proces dotyczy roszczeń uzupełniających, a przeprowadził trzy rozprawy.

Podstawowe znaczenie w przypadku rekompensaty szkód z tytułu wypadków przy pracy ma ustawa z 30 października 2002 r. Niewątpliwie powództwo obejmujące roszczenia uzupełniające z tytułu wypadku przy pracy można uznać za przedwczesne w sytuacji, kiedy ubezpieczony nie wyczerpał trybu przewidzianego w tej ustawie.

Nie jest możliwym ocena żądania strony powodowej w zakresie odszkodowania, skoro brak jest koniecznych dowodów dla ustalenia, w jakim rozmiarze szkoda została wyrównana, a postępowanie dotyczy roszczeń uzupełniających.

Z ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że powód wystąpił wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z roszczeniem o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy, sprawa zawisła przed Sądem Okręgowym w Zielonej Górze (IV U. 294/13).

Na rozprawie apelacyjnej powód oświadczył, że w sprawie tej zapadł nieprawomocny wyrok, od którego złożył apelację.

W ocenie Sądu II instancji, z związku z powyższym w toku ponownie prowadzonego postępowanie zasadnym będzie rozważanie przez Sąd Okręgowy zawieszenia postępowania.

Uwzględniając powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 2 i art. 108 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.