UWAGA
Przed czytaniem, tego poradnika musisz wiedzieć że:
stosowanie szelek chroniących, przed upadkiem z wysokości , to tylko półśrodek, gdyż ograniczenie się tylko do stosowania szelek, nie gwarantuje życia pracownika
Najważniejszym jest aby:
pracownika który już spadł z wysokości, i zawisł na szelkach, uwolnić, wypiąć z szelek w ciągu 10 minut, gdyż w przeciwnym razie, ucisk szelek na tętnice, jest tak duży, że pracownik nieuwolniony z szelek ponosi śmierć, na miejscu zdarzenia, na skutek niedokrwienia.
Jaka praca jest pracą na wysokości?
Zgodnie z przepisami prawa pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
W przypadku:
– prowadzenia prac nad powierzchnią ziemi,
– narażenia na ryzyko upadku z krawędzi wzniesionego obszaru (pojazdu, kontenera lub ładowni) lub
– narażenia na ryzyko upadku z poziomu powierzchni ziemi do wnętrza otworu w podłodze lub dziury w ziemi uznaje się, że wykonywana praca stanowi pracę na wysokości w każdej sytuacji, w której pracownik jest narażony na ryzyko upadku z jednego poziomu na inny.
Do 16.12.2020 r. w przepisach prawa dotyczących badań lekarskich pracowników obowiązywał podział na prace na wysokości do 3 m oraz powyżej 3 m. W obecnym stanie praca powyżej 1 m jest pracą na wysokości i wobec wszystkich wysokości powyżej tej wartości są jednakowe wymagania.
Jakiej pracy nie zalicza się do pracy na wysokości?
Według przepisów do pracy na wysokości nie zalicza się pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta:
1)osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi;
2)wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości.
Uwaga!
Maszyny i urządzenia takie jak:
– drabiny,
– klamry,
– rusztowania,
– inne podwyższenia
są przeznaczone do tymczasowej pracy na wysokości i co do zasady nie są przeznaczone na pobyt ludzi.
Mogą być wykorzystywane jako stanowiska robocze jedynie w warunkach, w których biorąc pod uwagę wymagania określone w przepisach, wykorzystanie innego, bardziej bezpiecznego sprzętu roboczego nie jest uzasadnione z powodu niskiego poziomu ryzyka i krótkotrwałego ich wykorzystania albo istniejących okoliczności, których pracodawca nie może zmienić.
Drabiny wykorzystywane podczas prac budowlanych
Dopuszcza się wykonywanie robót malarskich przy użyciu drabin rozstawnych tylko do wysokości nieprzekraczającej 4 m od poziomu podłogi.
Drabina bez pałąków, której długość przekracza 4 m, przed podniesieniem lub zamontowaniem powinna być wyposażona w prowadnicę pionową, umożliwiającą założenie urządzenia samohamującego, połączonego z linką bezpieczeństwa szelek bezpieczeństwa.
Osoby korzystające z urządzeń krzesełkowych, drabin linowych lub ruchomych podestów roboczych powinny być dodatkowo zabezpieczone przed upadkiem z wysokości za pomocą prowadnicy pionowej, zamocowanej niezależnie od lin nośnych drabiny, krzesełka lub podestu.
Wykonywanie robót murarskich i tynkarskich z drabin przystawnych jest zabronione. Roboty murarskie i tynkarskie na wysokości powyżej 1 m należy wykonywać z pomostów rusztowań.
W czasie zakładania stężeń montażowych, wykonywania robót spawalniczych, odczepiania elementów prefabrykowanych z zawiesi i betonowania styków należy stosować wyłącznie pomosty montażowe lub drabiny rozstawne.
Przykłady pracy na wysokości
Pracą na wysokości jest np.:
–uzyskiwanie dostępu do przestrzeni ładunkowej pojazdu lub kontenera poruszającego się po drodze lub torach;
–wykonywanie pracy na górnej powierzchni pojazdu cysterny lub wagonu cysterny, statku lub kontenera (w celu sprawdzenia włazów inspekcyjnych);
–korzystanie z drabin lub drabin składanych o płaskich szczeblach w celu uzyskania dostępu do pojemników, zbiorników, silosów oraz zasobników;
–korzystanie z pomostów roboczych takich jak rusztowania, rusztowania wieżowe, podnośniki koszowe, podnośniki nożycowe oraz drabiny pomostowe,
–czyszczenie rynien budynków,
–mycie elewacji budynku i jego malowanie;
–przycinanie gałęzi drzew,
–mycie okien budynków na wysokości,
–naprawa dachu i jego elementów,
–szeroko rozumiane roboty budowlane.
Do zapamiętania
Praca na wysokości może mieć charakter jednorazowego działania lub wchodzić w zakres codziennych obowiązków danego pracownika.
Należy upewnić się, że zidentyfikowane zostały wszystkie zadania, które wiążą się z wykonywaniem pracy na wysokości, aby zapewnić możliwość ich wykonania w bezpieczny sposób.
Przeprowadzenie oceny ryzyka pozwalającej zastosować właściwe środki ostrożności ma kluczowe znaczenie dla zapobiegania obrażeniom, do których może dojść przy pracy na wysokości.
Oceny ryzyka i zasady bezpieczeństwa pracy należy stosować w odniesieniu do wszystkich działań wiążących się z pracą na wysokości.
Kogo można zatrudnić do wykonywania pracy na na wysokości ?
Do pracy na wysokości może zostać dopuszczona każda osoba, która według lekarza medycyny pracy jest zdolna do jej wykonywania.
Zgodnie z przepisami każdy pracownik przed przystąpieniem do świadczenia pracy, w tym w szczególności do pracy na wysokości ze względu na to, że jest to rodzaj szczególnie niebezpiecznej pracy, musi przejść badania medycyny pracy.
To właśnie lekarz orzeka na podstawie wyników przeprowadzonego badania lekarskiego oraz oceny zagrożeń dla zdrowia i życia pracownika występujących na stanowisku pracy, czy dany pracownik jest zdolny do pracy na danym stanowisku, czy nie.
Oceny zagrożeń lekarz dokonuje na podstawie przekazywanej przez pracodawcę informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również o aktualnych wynikach badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na stanowiskach pracy.
Wskazane jest, aby lekarz uzupełnił informacje pracodawcy o spostrzeżenia z przeprowadzonych wizytacji stanowisk pracy.
Uwaga!
Osoba, która ma wykonywać pracę na wysokości, powinna przejść badanie lekarskie ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan i działanie narządu równowagi, badanie narządu wzroku – ocena ostrości widzenia, ocena zdolności rozpoznawania barw, ocena widzenia przestrzennego, ocena pola widzenia (w zależności od wskazań badanie za pomocą perymetru); oznaczenie poziomu glukozy we krwi.
Badania te powinny być powtarzane w następujący sposób:
–pracownicy do 25. r.ż. co 3 lata,
–pracownicy od 25. do 50. r.ż. co 2–3 lata,
–pracownicy powyżej 50. r.ż. co 1–2 lata.
Ciekawostka!
Do 16.12.2020 r. w przepisach prawa obowiązywała bezwzględna przesłanka uniemożliwiająca dopuszczenie do pracy na wysokości, tj. wady wzroku wymagające stałego noszenia szkieł korekcyjnych stanowią przeciwwskazanie do zatrudnienia (nie dotyczy soczewek kontaktowych).
W tym momencie, o ile jest to okoliczność logicznie uzasadniająca niemożność świadczenia pracy na wysokości, to jednak ostateczna decyzja w tym zakresie leży w gestii lekarzy, a zatem wydaje się, że mogą zdarzyć się sytuacje, w których osoby noszące szkła korekcyjne będą dopuszczane do takiej pracy.
Obowiązki pracodawcy w związku z organizacja pracy na wysokości
Prace na wysokości zaliczane są do prac szczególnie niebezpiecznych, w związku z czym każdy pracodawca ma obowiązek ustalać i aktualizować wykaz prac szczególnie niebezpiecznych występujących w jego zakładzie pracy, a szczególnie:
1)powinien zapewnić bezpośredni nadzór nad pracami na wysokości; nadzór może pełnić na przykład kierownik budowy, bhpowiec lub każda inna osoba posiadająca znajomość przepisów bhp.
Prace na wysokości, zgodnie z § 80 ust. 1 ogólne przepisy bhp., należą do tzw. prac szczególnie niebezpiecznych.
Tym samym przy ich organizacji należy podjąć szczególne środki ostrożności, które zostały określone ogólne-przepisy bhp ., tj. zapewnić w szczególności:
1. bezpośredni nadzór nad pracami szczególnie niebezpiecznymi wyznaczonych w tym celu osób,
2. odpowiednie środki zabezpieczające,
3. instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:
4. imienny podział pracy,
5. kolejność wykonywania zadań,
6. wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przy poszczególnych czynnościach.
Ponadto, pracodawca powinien zapewnić, aby dostęp do miejsc wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych miały wyłącznie osoby upoważnione i odpowiednio poinstruowane.
Mając na uwadze powyższe, pracownik wykonujący prace na wysokości, powinien mieć zapewniony bezpośredni i stały nadzór wyznaczonej w tym celu osoby.
Uwaga!
Trzeba zwróć uwagę, aby nadzór przy pracach na wysokości był bezpośredni i ciągły. Innymi słowy, jeśli osoba nadzorująca będzie musiała na chwilę oddalić się z miejsca wykonywania prac, to prace te powinny być wstrzymane.
2) powinien zapewnić środki zabezpieczające w postaci:
–asekuracji osób wykonujących prace szczególnie niebezpieczne przez innych pracowników, którzy bezpośrednio prac tych nie wykonują,
–urządzeń ochronnych, np. osłony (bariery) miejsc niebezpiecznych, oznakowanie stref i miejsc niebezpiecznych (np. otwory w stropach, sufitach, otwory okienne bez stolarki budowlanej),
–zapewnić środki ochrony indywidualnej zabezpieczający przed upadkiem z wysokości oraz poinformować pracowników o sposobie posługiwania się tymi środkami ( zdarza się że pracownicy nawet nie potrafią ubrać na siebie szelek bezpieczeństwa, a co dopiero ich używać )
-pracowników wykonujących prace na wysokości należy wyposażyć, w
hełmy ochronne z czteropunktowym podpięciem paska podbródkowego aby nie spadł z głowy w chwili upadku z wysokości
oraz w zależności od rodzaju prac w specjalistyczny sprzęt chroniący przed upadkiem z wysokości;
3)przeprowadzić instruktaż pracowników, oraz sporządzić pisemny imienny podział pracy, uwzględniający kolejność wykonywania zadań, wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach.
Zagadnienia dotyczące prac szczególnie niebezpiecznych reguluje rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy – dalej r.b.h.p. Zgodnie z § 81 ust. 1 r.b.h.p., ogólne-przepisy bhp pracodawca określa szczegółowe wymagania bhp przy wykonywaniu prac szczególnie niebezpiecznych. W szczególności zapewnia:
1)bezpośredni nadzór nad tymi pracami wyznaczonych w tym celu osób;
2)odpowiednie środki zabezpieczające;
3)instruktaż pracowników obejmujący w szczególności:
a)imienny podział pracy,
b)kolejność wykonywania zadań,
c)wymagania bhp przy poszczególnych czynnościach.
Wymagania dla powierzchni położonych powyżej1m
Na powierzchniach wzniesionych na wysokość powyżej 1 m nad poziomem podłogi lub ziemi, na których w związku z wykonywaną pracą mogą przebywać pracownicy, lub na powierzchniach służących jako przejścia powinny być zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m.
Pomiędzy poręczą i krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób uniemożliwiający wypadnięcie osób.
Jeżeli – ze względu na rodzaj i warunki wykonywania prac na wysokości – zastosowanie balustrad jest niemożliwe, należy stosować inne skuteczne środki ochrony pracowników przed upadkiem z wysokości, odpowiednie do rodzaju i warunków wykonywania pracy
Wymogi dla pracy na klamrach i innych podwyższeniach
Przy pracach na klamrach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych do pobytu ludzi, na wysokości do 2 m nad poziomem podłogi lub ziemi, kiedy prace te nie wymagają od pracownika wychylania się poza obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy zapewnić, aby:
a)klamry, pomosty i inne urządzenia były stabilne i zabezpieczone przed nieprzewidywaną zmianą położenia oraz posiadały odpowiednią wytrzymałość na przewidywane obciążenie,
b)pomost roboczy spełniał następujące wymagania:
–powierzchnia pomostu powinna być wystarczająca dla pracowników, narzędzi oraz niezbędnych materiałów,
–podłoga powinna być pozioma i równa, trwale umocowana do elementów konstrukcyjnych pomostu,
–w widocznym miejscu pomostu powinny być umieszczone czytelne informacje mówiące o wielkości dopuszczalnego obciążenia.
Praca na rusztowaniach i ruchomych podestach roboczych – wymagania
Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją producenta albo projektem indywidualnym.
Rusztowania należy ustawiać na podłożu ustabilizowanym i wyprofilowanym, ze spadkiem umożliwiającym odpływ wód opadowych.
Liczbę i rozmieszczenie zakotwień rusztowania oraz wielkość siły kotwiącej należy określić w projekcie rusztowania lub dokumentacji producenta. Na rusztowaniu lub ruchomym podeście roboczym powinna być umieszczona tablica określająca:
–wykonawcę montażu rusztowania lub ruchomego podestu roboczego z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz numeru telefonu;
–dopuszczalne obciążenia pomostów i konstrukcji rusztowania lub ruchomego podestu roboczego.
Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny:
–posiadać pomost o powierzchni roboczej wystarczającej dla osób wykonujących roboty oraz do składowania narzędzi i niezbędnej ilości materiałów;
–posiadać stabilną konstrukcję dostosowaną do przeniesienia obciążeń;
–posiadać poręcz ochronną i piony komunikacyjne. Osoby zatrudnione przy montażu i demontażu rusztowań oraz ruchomych podestów roboczych powinny posiadać wymagane uprawnienia.
Montaż, eksploatacja i demontaż rusztowań i ruchomych podestów roboczych są zabronione:
–jeżeli o zmroku nie zapewniono oświetlenia zapewniającego dobrą widoczność;
–w czasie gęstej mgły, opadów deszczu, śniegu oraz gołoledzi;
–w czasie burzy lub wiatru o prędkości przekraczającej 10 m/s.
Użytkowanie rusztowania jest dopuszczalne po dokonaniu jego odbioru przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę.
Odbiór rusztowania potwierdza się wpisem w dzienniku budowy lub w protokole odbioru technicznego.
Rusztowania i ruchome podesty robocze powinny być każdorazowo sprawdzane przez kierownika budowy lub uprawnioną osobę: po silnym wietrze, opadach atmosferycznych, po przerwach roboczych dłuższych niż 10 dni oraz okresowo, nie rzadziej niż raz w miesiącu.
Praca na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach, konstrukcjach budowlanych bez stropów
Jeżeli rodzaj pracy wymaga od pracownika wychylenia się poza balustradę lub obrys urządzenia, na którym stoi, albo przyjmowania innej wymuszonej pozycji ciała grożącej upadkiem z wysokości, należy w szczególności przed rozpoczęciem prac sprawdzić:
–stan techniczny konstrukcji lub urządzeń, na których mają być wykonywane prace, w tym ich stabilność, wytrzymałość na przewidywane obciążenie,
–zabezpieczenie przed nieprzewidywaną zmianą położenia,
–stan techniczny stałych elementów konstrukcji lub urządzeń mających służyć do mocowania linek bezpieczeństwa.
Podczas pracy zapewnić stosowanie:
–odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości, takiego jak: szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu – na słupach, masztach itp.),
–hełmów ochronnych.
Czy praca na wózku widłowym jeżdżącym po rampie ładunkowej jest pracą na wysokości ?
Praca na wózku widłowym zgodnie z obowiązującymi przepisami nie jest traktowana jako praca na wysokości, w związku z czym pracownik nie ma obowiązku wykonania badania lekarskiego zezwalającego na pracę na wysokości.
Wymagania dotyczące balustrad, o których mowa w temacie dotyczącym powierzchni powyżej 1 m, nie dotyczą ramp przeładunkowych, gdzie pracę swoją wykonuje kierowca wózka jezdniowego. Kierowca wózka widłowego nie pracuje na wysokości ponieważ:
1)powierzchnia siedziska wózka jezdniowego nie znajduje się zazwyczaj na wysokości powyżej 1 m od podłoża,
2)pracownik w wózku widłowym jest zabezpieczony przed upadkiem z wysokości poprzez stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości, np. zainstalowane kabiny,
3)rampa przeładunkowa może być zabezpieczona poprzez zainstalowane balustrady składające się z poręczy ochronnych umieszczonych na wysokości, co najmniej 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej 0,15 m,
4)powierzchnia pojazdu samochodowego, do którego wjeżdża kierowca wózka, może być osłonięta ze wszystkich stron do wysokości co najmniej 1,5 m ścianami.
Najczęstsze przyczyny upadków z wysokości:
– niska świadomość zagrożenia,
– rozpoczynanie pracy na wysokości bez szczegółowego jej zaplanowania,
– niedostateczne informowanie pracowników o zagrożeniach, m.in. niedostarczanie im stosownych instrukcji i nieprowadzenie szkoleń,
– niedostateczny nadzór nad wykonywaniem prac na wysokości,
– tolerowanie przez bezpośredni nadzór odstępstw od podstawowych zasad bhp,
– niewyposażanie pracowników, stosownie do rodzaju prac wykonywanych na wysokości, w sprzęt chroniący przed upadkiem,
– brak lub zły stan techniczny urządzeń ochronnych,
– nieużywanie lub nieprawidłowe używanie przez pracowników sprzętu ochronnego,
– niewłaściwe zachowanie się pracowników podczas pracy spowodowane brakiem szkoleń z zakresu bhp,
– niewłaściwa organizacja i koordynacja robót.
Podstawa prawna:
–art. 207–2093 ustawa z 26.06.1974 r. .kodeks-pracy – Kodeks pracy
–§ 105–110 ogólne-przepisy-2 rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy
–pkt V „inne czynniki” ppkt 5 Załącznika nr 1 badania lekarskie „wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników” rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z 30.05.1996 r.
w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy
–§ 1, § 8a, § 8b, § 8c rozporządzenie Ministra Gospodarki z 30.10.2002 r. minimalne-wymagania w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy
–§ 1 pkt 5, 7; § 6, § 7, § 15, § 21, § 48, § 87, § 91, § 120, § 133-142, § 188, § 194, § 206 rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 6.02.2003 r. bhp robót budowlanych w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych
